سنگ سیمرغ هنر ماندگار نیشابور
سنگ سیمرغ هنر ماندگار نیشابور
با مقدمه ای بر تاریخچه این هنر که به دوره میانی عصر حجر‌(پارینه سنگی) برمی گردد,درسه هزارسال قبل از میلاد مسیح که نیاکانمان مادها وپارت ها و دیگر اقوام فلات ایران که با درج اشکال بر روی آن(حجّــاری) به عنوان اسناد مکتوب ومراسلاتشان استفاده می کردند.

با مقدمه ای بر تاریخچه این هنر که به دوره میانی عصر حجر‌(پارینه سنگی) برمی گردد,درسه هزارسال قبل از میلاد مسیح که نیاکانمان مادها وپارت ها و دیگر اقوام فلات ایران که با درج اشکال بر روی آن(حجّــاری) به عنوان اسناد مکتوب ومراسلاتشان استفاده می کردند. به مرور و با کشف انواع مختلف سنگ به لحاظ سختی واستحکام در ساخت سلاح(نیزه و دشنه) و از طیف رنگی وزیبائی بصری در ساخت زیور آلات از آن بهره بردند وهنر خود را از شرق به چین و خاور دور و از غرب رم و مقدونیه بسط دادند, در بدو پیدایش آهن برای مدت کوتاهی از رونق آن کاسته شد. دیری نپائید که صنعتگران این هنر با ساخت مجسمه های سنگی (تندیس) دوباره این هنر را رونق بخشیده و دست به دست این میراث زیبا وگران بها را تا به امروز حفظ و به رهروان امروز این هنر سپرده اند.
در میان انواع کانیها سنگ سرپانتین (هرکاره) به دلیل مقاومت بالایش در برابر آتش و خواص معدنی وبسیار مفیدش در این صنعت صدر نشین است. از آنجا که حدود۹۰ درصد ذخایر این سنگ در استان خراسان رضوی منطقه ذکریا کوهای خلج حومه مشهد مقدس است هنرمندان زیادی در این شهر و استان مشغول به هنر سنگ تراشی وقلم زنی روی سنگ هستن. به همین جهت دیزی سنگی این استان معروف است.
این هنر ارزشمند پتانسیل آن را دارد که در شهرستان نیشابور نیز رونق پیدا کند با این مقدمه به سراغ یکی از هنرمندان مطرح قلمزنی روی سنگ می رویم و گفتگویی با وی خواهیم داشت:


لطفاً خودتان را معرفی کنید و بگویید چه شد که وارد حیطه هنر قلمزنی شدید و چند سال است که این حرفه هنری را پیش گرفته اید ؟
بنام خالق زیبای زیبائی
والله جمیل ویوحب الجمال
با ادب واحترام خدمت شما وهمکارانتان در نشریه خاتون شرق وبا عرض سلام ارادت به حضور خوانندگان محترم.
من حسین نیک انجام هستم و کارو حرفه اصلی من کامپیوتر است ولی به دلائلی کاملا شخصی در حدود سال ۸۳ با هنرهای دستی آشنا شدم. ابتدا به عنوان سرگرمی به این حرفه نگاه می کردم ولی با توجه به اینکه از نظر فکری آرامم می کردو از طرفی جلا بخش روح و روانم بود کم کم به طور جدی آن را دنبال کردم.


از چه سنی به هنر قلم زنی واردید، و آیا این هنر را زیر نظر استاد خاصی آموزش دیدید؟
بنده حدود ۳۴ یا۳۵ سال داشتم و جالب است بدانید به طور اتفاقی توسط یکی از دوستانم که منبت کار قابلی بود با این هنر شدم.
آن روز را هیچ وقت فراموش نخواهم کرد. من از دوستم چیزی خواستم او به من یک مته یا اصطلاحاً مغار داد و گفت امروز چیزی به تو دادم که زندگی ات را دگرگون خواهد کرد. ایشون درس بزرگی از زندگی را به من دادن وهنری را به من هدیه کردن که واقعا بی نظیر است.
ایشون لطفی کردند که فراموش شدنی نیست. همین جا لازم است که یادآور شوم هرکسی با هر وضعت مالی ،مقامی، و… به محض اینکه جسماً دنیا را ترک کند،(فوت شود) پس از مدت کوتاهی نامش هم به فراموشی سپرده می شود، مگر هنری داشته باشد که به واسطه آن هنر نام او ماندگار شود، اگر به تاریخ وعقبه هرملتی بنگریم فقط شاهد نام هنرمندان ان ملت وملل خواهیم بود ولاغیر، حال یکی همچون حکیم عمرخیام نیشابوری که حتی در میان هنرمندان هم سرآمد همه بوده چرا که وی چندین هنر داشت ، منجمی ممتاز و ریاضی دانی استاد، حکیمی دانا، و شاعری توانا بود که تا پایان جهان گستره نامش امتداد خواهد داشت ، و یا مثل حکیم ابوالقاسم فردوسی، حکیم ابوعلی سینا، و….گرفته تا فلاسفه دیگر بلاد همچون ارسطو، سغراط ، افلاطون، ادیسون و… که هریک از این دانشمندان دارای حداقل یک هنر شاخص بوده اند ، که باعث ماندگاری نام وآوازشان شده است، افلاطون می گوید: ما انسانها مثل نقطه ای هستیم در مرکز یک دایره و اعمالمان شعاع آن دایر است، مثلا ادیسون با اختراع برق شعاع زندگیش را تا انتهای دنیا بسط داد، پس این هنرو خلاقیت است که نام ادیسون را تا پایان جهان زنده نگه می دارد، پس جادارد در همینجا از این دوست عزیز و گرانقدرم (استاد محمدحسین معذی)قدردانی کنم.


در حال حاضر شغلتان قلم زنی است و از این راه امرار معاش می‌کنید؟
بله همینطور است و این هنر را به عنوان بهترین مسکن روح و روان میدانم، آرام بخشی که در سکوت کامل عمق وجود آدمی را التیام می بخشد.


مراکز فعالیت هنری تان کجاست و آیا برنامه‌ای برای ارائه ای این هنر برای ابر شهر نیشابور دارید ؟
بله، در حال حاضر این افتخار نصیبم شده که در مشهد خدمت استاد چیره دست وبرادر بزرگوارم حاج آقای معمر که به نام پدر سنگ ایران معروف هستند شاگردی کنم و با ایشان همکاری داشته باشم و همکاری ما به دو صورت است که هر بخش شامل فاکتورهای خاص خود است.
در بخش اول این که با توجه به پتانسیل های موجود قرار است این هنر را به ابرشهر نیشابور که بسیار مستعد است بیاوریم, مستحضر هستیدکه چنین رشته هنری در شهرستان وجود ندارد و در بخش دوم اینکه جوانان جویای کار زیادی و افراد کم بضاعت و کم درآمد زیادی در نیشابور وجود دارند که به سختی امرار معاش می کنند، که با آمدن این حرفه هنر در شهرستان موجب درآمدزایی این افراد می‌شود که باکمترین هزینه و بدون داشتن مکان و جای خاصی می توانند این هنر را آموزش دیده ،پس از شش ماه کار کردن در این راه توانمند می شوند و تا حدی به تامین معیشتشان کمک می شود، گفتنی است هم اکنون افردی هستند که با قلم زنی روی سنگ ساعتی۱۳ الی ۱۴ هزار تومان کسب درآمد می کنند، بدین وسیله بیکاری در میان علاقه مندان به این هنر هم رفع می شود وشرایط اقتصادی همشهری ها بهتر می شود.
در بخش دوم آموزش به دوستاران این هنر برای خانم ها وآقایان بصورت آماتور برای آن دسته از عزیزانی شکوفائی استعدادهای ذاتیشان وسرگرمی اوقات فراغتشان است، وهم برای افرادی که این هنر را بعنوان حرفه کاری و شغلی خود در نظر دارند بطورحرفه ای آموزش خواهیم داشت که پس از سپری کردن دوره آموزشی از کار و درآمد مکفی بخوردار شوند،
در قسمت دوم این بخش ایجاد کارگاه کارآفرینی است، که به شکل عملی صورت می گیرد، در شکل اول, دوستان پس از آموزش در کارگاه مشغول به کارخواهند شد. ودر حد توان وتلاششان درآمد کسب خواهند کرد، و در شکل دوم پس از آموزش به داوطلب متریال و ابزار می دهیم و تمام تو لیداتشان را خریداری می کنیم یعنی با خیال راحت و هرچقدر تولید داشته باشند نگران فروش آن نخواهند بود.


در این هنر از چه ابزارهایی استفاده می شود؟
صنعت سنگ شاخه‌های های مختلف دارد ابتدا از معدن استخراج می شود که ابزار مکانیکی و فنی خاص خود را دارد و مربوط به قلم زنی نمی شود یکی از ابزارهای مربوط به این صنعت سیم الماس های خیلی بزرگ و مته وکمپرستورهایی است که با ایجاد حفره های موازی و قابل که از بالای کوه به عمق و از مقابل به موازتش سوراخ زده میشه، بعد از آن در بعضی ازمعادن تی ان تی (TNT) گذاری و انفجار و در بعضی دیگر سیم برشهای المایه را از سوراخها عبورداده وهر سر آن را به می بندند و به دور فلکه کمپرستور انداخته تا با چرخش قطعه های ۵۰۰ تنی و گاه بزرگتر بریده شود . بعد از آن مجدد به همان شیوه قله ها به قطعات کوچکتر سنگ استخراج شده را به قواره های کوچک تبدیل می کند و توسط کامیون به کارخانه های سنگ بر انتقال داده می شود، در سنگ بری قله با تیغ الماسه قواره ها کوچک و آماده ابزار می شود
در بخش دوم ابزارها دستگاهی شبیه دستگاه تراشکاری سنگ را به مدل های مختلف تغییر شکل می‌دهد از جمله لیوان، کاسه، بشقاب و … بعد از این کار رنگ زنی آغاز می‌شود و بعد از آن قلمزنی روی سنگ انجام می شود. کار قلمزنی خود چند نوع است که یک نوع آن تماماً با دست انجام می شود که هنرمند با مته یا مغار روی سنگ قلم زنی می کند بخشی از کار با فرز انگشتی انجام می شود و بخش دیگر با اره های مخصوص صورت می پذیرد بیشترین ابزار استفاده شده در این هنر فرز انگشتی است که البته به نوع کارها هم بستگی دارد که چه نوع فرز ومته ای مربوط می شود.


چند نفر به طور مستقیم و غیر مستقیم در این هنر اشتغال دارند؟
اگر منظور شهر نیشابور است که متاسفانه این حرفه تاکنون وجود نداشته و ما قصد آوردن این هنر به ابر شهر را داریم اما این هنر در شهر های خاصی انجام می پذیرد ولی با توجه به اینکه نیشابور مردمی هنردوست و هنرپرور دارد,همچنین مردمی مستعد را در خود جای داده است در جامعه هنری تاثیر بسزایی خواهد داشت، وبازار گردشگر وکار واقتصاد شهر را تحت شعاع قرار خواهد داد.


آیا در حوزه آموزش هنرجویان یا حوزه کارآفرینی در نیشابور نهاد، سازمان یا مسئولین به شما کمک می کنند، ویا حمایت های مالی یا غیر مالی دریافت می کنید؟
قبلا از پاسخ به سوال شما لازم است قدردانی وتشکر ویژه ای از حاج آقای جمشیدی مدیر کل سازمان زندانهای خراسان رضوی که با پیگیری های ایشان جهت به ثمر رسیدن این طرح وهمچنین ریاست محترم زندان نیشابور حاج آقای رجبی و ریاست محترم بنیاد تعاون سازمان زندانهای استان حاج آقای خوابنما و در نهایت دوست و برادر بزرگوارم جناب آقای قاسمی مسئول محترم بنیاد تعاون زندان نیشابور که پیشنهاد دهنده این طرح بوده و رابط بنده واستاد معمر بوده که در تمام مسیر این پروسه با راهنمایی های سازنده مشوق بنده در این امر بوده و هستند، بنده از زحمات این عزیزان نهایت تقدیر وتشکر را دارم. واما ما تا کنون هیچ گونه اطلاع رسانی نکرده ایم، و دوستان و همشهریان تا حال در جریان کار ما نبودند و ما تا به حال مشغول آماده سازی طرح وبرنامه بوده ایم.


از مسئولین شهر وشهروندان چه انتظاری دارید؟
خوب با توجه به عرایض قبلم راجع به کارافرینی وپتانسیل های موجود شهرواستعدادهای اهالی هنر دوست وهنر پرور قاعدتا انتظار مون از مسئولین حمایت و کمکشان برای رسیدن به آرمانهایمان که رشد شکوفایی شهر است برسیم. ومردم هم باحضور و حمایتشان از طریق مشارکت در خرید یاریمان خواهندکرد.


شهرندان جهت ثبت نام در کلاسهای آموزشی و یا خرید چگونه اقدام کنند؟
بله برای ثبت نام در کلاسها وثبت سفارشات چه در شهر نیشابور و چه در هر جای کشور می توانند با شماره های ۰۹۰۱۱۴۴۸۴۵۴ و ۰۹۰۱۴۶۱۱۶۱۸ و ۰۹۰۵۵۹۶۵۱۸۳ تماس بگیرند و یا به ایمیل ها و پیج های اینستاگرام
ایمیل: nicanjam @gmail.com
P.G.nicanjam@gmail.com
اینستاگرام: nicy- hosein
Nicanjam-hosein
5-nicanjam
مراجعه کنند همچنین برای خرید به فروشگاه های ساختمان اطلس شرق مشهد رو به روی درب پارکینگ ۲ فروشگاه مرکزی «پارینه سنگی» ( میدان شهدا فروشگاه پارینه سنگی) و آرامگاه فردوسی طوس, همچنین زندان هارونیه اقدام کنند که البته برای تخفیف و هدایا باید معرفی گرفته شود.
گفتنی است سفارش تندیس و هرآنچه مورد نیاز است پذیرفته می شود.


و حرف آخر…
به خاطر سختی هایی که کشیدم سعی می کنم این هنر را در شهرستپان نیشابور با هدف اشتغال چندین نفر رونق دهم. از همین جا استاد معمر تشکر ویژه می کنم چون یکی از انگیزه هایی که مرا به کار تشویق کرد وجود و حضور این استاد است، ایشان انسان والا و با کمالاتی هستند و به جرات می توانم بگویم برای اولین بار ایشان را به عنوان شخصی کامل در زندگیم دیدم و تا قبل از ملاقات با این فرد بنده شخصی را این چنین با کمالات ندیده بودم همان طور که گفتم ایشان پدر سنگ ایران هستند و پارینه سنگی مشخصه هنری شان است و بیش از ۳۰۰ الی ۴۰۰ نمایشگاه دایر کرده است چه داخل و چه خارج از کشور و گفت نیست ایشان از کودکی در این کار بوده است حدود ۲۰ سال سابقه هنر قلمزنی را دارند همچنین تشکر ویژه دارم از شما و همکارانتان در نشریه خاتون شرق.

  • نویسنده : فاطمه برزنونی
  • منبع خبر : خاتون شرق