تکاپوهایِ شاهانه در خاکِ نیشابور
خاتون شرق - شاه سیاحتگر، دو بار به خراسان سفر کرد؛ نخستین سفرش در سال ۱۲۸۴ و دومین به سال ۱۳۰۰ قمری بود. از سفر ۱۲۸۴، دستِ کم دو نگارش در دست است: یکی «روزنامه اردوی همایون» فراهمآورد علیخان منشی حضور و دیگری سفرنوشت «حکیمالممالک» است. حکیمالممالک در لابلای رویدادهای سفرش دادههای ارزندهای درباره آبادیها، نواحی، رجال، شخصیتها، جاذبهها، معادن، مردم، اوضاع اجتماعی و چون اینها به دست داده است؛ آگاهیهای شایان که بهرهگیری از آن در راستای بازشناسی و بازسازی چهره تاریخی نیشابور و خراسان دوران ناصری بسیار سودمند تواند بود.
این جلگـهیِ بـاروح …
او نخستین پادشاه ایران است که خاطراتش را نگاشته و بیش از تمام پادشاهان ایران، کتاب و خاطره و سفرنامه از خود بر جای گذاشته.(1) چهارمین پادشاه قاجار، در دوران پنجاهسالة پادشاهیاش، بیشتر زمان خود را به سفر میگذرانید و در کنار گشت و گذارهایش، خاطرات روزانهاش را نیز یادداشت میکرد. وی بدین راه، سفرنامههای چندانی از خود بر جای گذاشت(2) که گزارش سفرهایش به قم، مازندران، خراسان، گیلان، عراق عجم و مناطق مرکزی ایران، عتبات عالیات و اروپایند.(3)
سرگذشت مرحوم «ریال»
از ۱۳۱۱ شمسی تا به امروز در ایران واحد پولی بهنام «تومان» رسماً وجود نداشت، ولی واژه «ریال» هیچگاه مقبولیت عامه نیافت و مردم همچنان «تومان» را به کار میبردند.