وحید شجاعی مهر/ همین موضوع سبب شده طی سالیان گذشته کارخانه‌های فراوری نیز در مرکز خراسان رضوی شکل بگیرد و ایجاد ارزش‌افزوده در زنجیره تولید، صادرات و اشتغال پایدار از برکات این موضوع در نیشابور است.
به همین دلیل نیز شبکه‌ها و زیرساخت‌های فراوانی از دامداری‌ها گرفته تا چرخههای فروش در نیشابور تشکیل شده و سرمایه گذاری مناسبی در این بخش صورت گرفته است. وجود دامداریهای صنعتی و ماده اولیه مناسب، نزدیکی به بازارهای هدف و سرمایه گذاری سنگین در بخش لبنیات حالا نیشابور را یکی از قطبهای اصلی لبنیات کشور کرده که مزیتهای صادراتی مناسبی پیدا کرده و صادرات به عنوان بخش جدایی ناپذیر آن درنظر گرفته شده است.
در این شرایط اخیراً مطابق مصوبه ستاد تنظیم بازار کشور، تعرفه های صادراتی برای برخی محصولات لبنی درنظر گرفته‌شده است؛ این موضوع باعث ایجاد مشکل در چرخه صنعت لبنیات نیشابور شده و صدها تن را از کار بیکار کرده است.
تعطیلی یک کارخانه و بیکاری ۱۰۰ کارگر
مدیرعامل شرکت « شهاب شرق» با بیان اینکه بیشتر صادراتمان به کشورهای همسایه نظیر افغانستان، پاکستان و عراق است، افزود: روزانه ۳۰ تن تولید در این کارخانه داریم که اکثر آن صادر می‌شود و برای آن بالغ‌بر ۱۰۰ میلیارد تومان اینجا سرمایه‌گذاری شده است.
فیضان ادامه داد: حدود یکماه پیش بخشنامه‌ای درخصوص صادرات خامه حیوانی تهیه‌شده از شیر تازه با چربی بالای ۴۰ درصد آمد که برای هر کیلو ۶ هزار تومان تعرفه صادراتی گذاشتند و درحالی‌که محصول صادراتی ما خامه گیاهی ۱۵ درصد بود جلوی صادرات آن را نیز گرفتند؛ آن‌هم در وضعیتی که به نظر می‌رسد محصول ما جزو سیاست‌های این بخشنامه نیست.
وی اظهار کرد: به هرجا هم که لازم بود نامه‌نگاری کردیم و جواب نگرفتیم و مجبور شدیم شرکت را تعطیل کنیم و هماکنون ۱۰۰ کارگرمان را تا مشخص شدن تکلیف این بخشنامه اخراج کردیم و شرکت تعطیل شده و نمی‌دانیم به کارگران چه جوابی بدهیم. وی ادامه داد: هم اکنون چند تن بار نیز در گمرک داریم که در مرز گیر کرده و درحال فاسدشدن است.
وی افزود: با این وضعیت امکان صادرات را نداریم و تمام مواد اولیه خریداری شده برای خامه گیاهی به دلیل عدم استفاده در داخل کشور، بلااستفاده خواهد بود.
این سرمایه گذار تبعه افغانستان در کشورمان خاطرنشان کرد: در تابستان با ۳۰ درصد ظرفیت تولید میکنیم تا فقط حقوق کارگران را بدهیم به امید اینکه در زمستان تولید افزایش پیدا کند که آن هم وضعیتش اینچنین شد و یک ماه است که درگیر آن هستیم و به هرجا مراجعه میکنیم، جوابی نمیگیریم.
فیضان با اشاره به مشکلات این‌مصوبه گفت: این عوارض خیلی سنگین است و در صورت تثبیت محصول ما از بازار صادراتی خارج می‌شود چون تا ۳۰ درصد افزایش قیمت پیدا می‌کند.
واگذاری بازار افغانستان به پاکستان
وی ادامه داد: بازار افغانستان به خاطر قیمت کمی پایینتر از کشورهای دیگر دست ماست که با وجود این، قیمت تمام شده ما بسیار بیشتر از رقبا خواهد شد و پاکستان جای ما را خواهد گرفت. این افزایش تعرفهها در حالی است که قیمت سایر اقلام نیز افزایش یافت و تنها کره مارگارین استفاده شده در این خامه در یک ماهه گذشته از کیلویی ۱۸ هزارتومان به ۲۸ هزار تومان رسیده است.
وی با بیان اینکه افزایش قیمت مواد اولیه و این تعرفه، خامه ایرانی را از بازار افغانستان حذف خواهد کرد، افزود: این درحالی است که طی سالیان گذشته با کیفیت و قیمت مناسب توانستیم رقبای پاکستانی را از بازار خارج کنیم که حتی به شکایتهای متعدد و بیدلیل آنها منجر شد.
محصول خامه لیدر محصولات صادراتی لبنی است
مدیر عامل شرکت «نوبر» درباره این مصوبه گفت: مصوبهای که قبل از ابلاغ نهایی دیده میشد مربوط به کالاهایی با بستهبندی اوزان بالا و مورد استفاده به عنوان ماده اولیه بود و تصمیمگیری این مصوبه بر این مبنا انجام شد که عوارض برای صادرات کالاهایی که به عنوان ماده اولیه استفاده می‌شود گذاشته شود که متاسفانه گمرک و برخی دستگاههای مربوط، این را به محصولات ریز بسته بندی شده تعمیم دادند.
صالح کیانی افزود: این کالاها اشتغالزایی بالایی در کشور ایجاد و برند را در بازارهای خارجی مطرح می‌کند، چون کالاهای مواد اولیه معمولا با وزن بالا هستند زیاد بحث برندینگ و گرفتن بازار در آنها مطرح نیست ولی کالایی مثل خامه در وزنهای ۱۰۰، ۱۲۵، ۲۰۰ و ۲۵۰ گرمی هنگامی که صادر می‌شود هم برند ایرانی را در بازارهای صادراتی جا میاندازد و هم مصرف کننده نهایی مصرف می‌کند و اشتغالزایی بالایی در چرخه ایجادشده دارد و قطعا با این شرایط سرمایه گذاری زیادی نیز برای آن شده است.
نیمه تعطیلی خط با ۸۰ کارگر
کیانی با بیان اینکه حدود ۳ میلیون یورو تجهیزات هایتک خریداری و برای خط استریل سرمایه‌گذاری کرده است، افزود: هماکنون خط استریل ما با ۸۰ نفر کارگر به حالت نیمهتعطیل درآمده است و در صورت ادامه این‌روند و تصحیحنکردن آن، باید آنها را تعدیل کنیم.
وی خاطرنشان کرد: با این‌مصوبه بازار صادراتی که زحمت زیادی برای آن کشیده شده و اشتغال پایدار بر مبنای آن ایجاد شده، تحت تاثیر قرار گرفته است. به واسطه رقابت سنگینی که ما با ترکیه و عربستان داریم، درحال از دست دادن بازارهایمان هستیم و با استمرار این طرح در یکماه آینده این بازار از دست خواهد رفت.
وی با بیان اینکه هماکنون هر بسته ۱۲۰۰ تومان عوارض دارد، افزود: این طرح ۲۵ درصد هزینه تمامشده ما را افزایش داده است و این شوک قیمتی در بازارهای کشورهای همسایه ما که آنها هم اقتصاد قویای ندارند، قابل هضم نیست و امیدوارم جهاد و گمرک و دستگاههای مرتبط این‌مشکل را حل کنند؛ هرچند که ما از مجاری مختلف پیگیری کردهایم ولی نتیجهای نگرفتهایم.
چه کسی پاسخگوی از دست دادن بازارهای صادراتی است؟
محرابی مقدم مدیرعامل شرکت «گرینه» نیز در گفت‌وگو با خراسان رضوی درباره ابلاغیههای جدید صادراتی گفت: اگر نتوانیم تولید را حمایت کنیم، در اقتصاد به مشکل برمیخوریم و باید برای تصویب مصوبه ها در مجمعهای مشورتی از تولیدکنندگان مشاوره بگیرند و با توجه به این موضوعات تصمیم گیری کنند.
وی ادامه داد: در مصوبه به تعرفه های کالاهای صادراتی حوزه لبنیات رسما اشاره شده از جمله خامه حاصل از شیر که با چربی ۴۰ درصد است. اما به نظر می‌رسد در نوع نگاه انحراف به وجود آمده و تصمیمات قبلی را که تعرفه ها از ۴ دلار به ۹۳ سنت رسیده است، لغو می‌کند. باید به این‌نکته اشاره کرد که بر مبنای سیاست‌های قبلی خطوط تولید خامه گیاهی شکل گرفته است که هم به آن کد میدهند و هم عوارض را کم میکنند تا صادرکننده بتواند آن را صادر کند. به یکباره یک نفر میآید و آن را با خامه حیوانی یکی می‌کند بدون آنکه آنالیز و نگاه مثبتی به صادرات داشته باشد و برای کارخانه های استان مشکل درست می‌کند.
وی بیان کرد: با این اتفاقات صادرات به افغانستان قفل می‌شود و شرکتهای ترکیه ای با این فاصله جغرافیایی و شرکتهای پاکستانی جای شرکتهای ایرانی را در بازار میگیرند. یک ماه است در حال بررسی تفاوت خامه گیاهی با حیوانی هستند. اگر تصمیم به تغییر مصوبه بگیرند ما بازارمان را در این مدت از دست دادهایم و چه کسی پاسخگوی این شکست است؟
تعدیل ۵۰ کارگر
محرابی مقدم گفت: با این‌مصوبه خط تولیدخامه ما از کار افتاده و ۵۰ کارگر را تعدیل کردهایم و اکنون ۴۸۰ تن خامه گیاهی دپو در شرکت داریم و چون در بازار داخلی ممنوع است، نمی‌دانیم باید آنها را چه کار کنیم. همچنین ۳ کامیون در مرز معطل است که اگر نتوانیم مشکل را حل کنیم فاسد می‌شود. با تمام مسئولان مربوط در وزارت جهاد و صنعت در تهران و استان مکاتبه کرده ایم و کسی پاسخی به ما نمیدهد و به نتیجه نرسیدیم.
وی با اشاره به صادرات ماهانه ۵۵ تن خامه گیاهی توسط این شرکت، افزود: با وجود ارزش افزوده مناسب خامه، با این تعرفه ها بهترین خطوط کارخانه ها تعطیل خواهد شد. چون ما به افغانستان و عراق و تاجیکستان صادرات داشتیم و با این تعرفه ها امکان رقابت در بازاری مثل افغانستان را نداریم آن هم در شرایطی که مجاورت با افغانستان برای استان ما مزیت ایجاد کرده بود.
حیات برخی کارخانه های لبنی بر محور خامه و صادرات آن است
محرابی مقدم دراینباره گفت: عموما صادرات خامه در فصلهای سرد سال و از ابتدای پاییز تا اواسط اردیبهشت صورت میگیرد و این تصمیم غیرکارشناسی دقیقا در اوج صادرات گرفته شده است.
وی افزود: البته قراردادهای ما با مشتریان کشورهای خارجی جاری است. به عنوان مثال ما پول را از طرف افغانستانی گرفتهایم، مواد اولیه خریداری کردیم، تولید کردیم و به انبار بردهایم و زمانی که میخواهیم آن را صادر کنیم این بخشنامه ارسال شده است. اگر قرار باشد این عوارض گمرکی حذف نشود، اصلا صرفه اقتصادی برای هیچکس ندارد و مزیت رقابتیمان را از بین میبرد و از طرفی از لحاظ حقوقی باید پاسخگوی طرفها باشیم.
وی بیان کرد: اصلا فرمول تولید خامه حیوانی با گیاهی کاملا متفاوت است اما متاسفانه در گمرک یک کد برای آن درنظر گرفتهاند.
وی با مهم دانستن صادرات خامه برای شرکتهای لبنی گفت: صادرات خامه با توجه به اینکه در فصل سرد سال ارزش افزوده مناسب و سرمایه در گردش خوبی برای ما ایجاد میکرد، برای ما مناسب بود و از آن برای جبران کسریهای مالی در فصلهای گرم استفاده می‌کردیم. با این شرایط تنظیم نقدینگی شرکتها بههم می‌ریزد و در واقع این‌مصوبه در حیات یک شرکت لبنی دارای واحد استریل تاثیرگذار است.
وی با بیان اینکه اگر بخواهیم تعهداتی را که به مشتریان دادهایم اجرایی کنیم حداقل ۱۵ درصد ضرر خواهیم‌کرد، افزود: کاش قبل از اینکه این مصوبه ابلاغ شود، از نظرات کارشناسان و تشکلهای بخش خصوصی هم استفاده میکردند.
با این تعرفه ها امکان صادرات محصولات لبنی به کشورهای اوراسیا هم فراهم نیست
مدیر بازرگانی شرکت «پالود پارسیان» نیز درباره شرایط صادرات محصولات لبنی گفت: سال قبل به هر شرکت یک سهمیه برای صادرات شیرخشک میدادند که به شرکت ما ۳۵۱ تن سهمیه رسید.
اعظم محمدیان افزود: بعدها زمزمه های آزادشدن صادرات شیرخشک مطرح شد که کارهای بازاریابی فروش محصول را انجام دادیم و بعد مصوب شد کیلویی ۱۶ هزار تومان تعرفه باید پرداخت شود که با این عدد برای ما صرفه ندارد و در واقع هیچ مشتری از ما خرید نمیکند و با این وضعیت دپوی شیرخشک زیاد شد.
وی ادامه داد: از اداره صنعت آمدند و گفتند دپوی ما زیاد است و پاسخ دادیم بازار داخل اشباع است و از این بیشتر شیرخشک مصرف ندارد؛ تعرفه ها را کاهش دهید تا صادرات کنیم.
وی خاطرنشان کرد: پس از آن، این بحث مطرح شد که تعرفه های شیرخشک کاهش پیدا کند تا امکان صادرات فراهم شود. در همین فاصله کره، روغن زرد و خامه نیز به فهرست تعرفه ها اضافه شد. به این ترتیب صادرات کره که ممنوع بود با کیلویی ۱۵ هزار تومان تعرفه، آزاد شد و شیرخشک هم از ۱۶ هزار تومان به ۱۰ هزارتومان رسید. البته با این تعرفه شیرخشک میتوانیم فقط محصولات دپوشده را خالی کنیم و با سود خیلی کم بفروشیم که آن هم با توجه به دپوی چندماهه دارای ضرر است.
محمدیان با اشاره به ممنوعیت صادرات خامه گفت: در نامهای که وزارت صنعت زده بود برای خامه بالای ۴۰ درصد کیلویی ۶ هزار تومان تعرفه گذاشته شده بود که همین تعرفه تا همینجا صادرات خامه منجمد ۴۵ درصدی ما را متوقف کرد.
وی ادامه داد: اما اشتباه بدتر این بود که صادرات بسته بندیهای کوچک ما خامه ۲۰۰ سیسی ۱۸ درصد چربی گیاهی مخصوص صبحانه است که در تناژ بالا تولید و صادر میکنیم و هنگامی که اینها را تولید کردیم گمرک گفت باید برای این محصول هم کیلویی ۶ هزارتومان تعرفه بدهید. یعنی برای هر ۵ عدد خامه ۲۰۰ سیسی ۶ هزار تومان باید پرداخت شود. گفتیم طبق مصوبه صنایع خامه ۴۰ درصد باید تعرفه داشته باشد؛ پاسخ دادند در ابلاغیه جهاد کشاورزی و صنایع به گمرک چنین چیزی نوشته نشده و تمام خامه ها را شامل می‌شود. این درحالی است که به نظر میرسید مصوبه ابتدا خامه ۴۰ درصدی بود که پیگیری کردیم؛ میگویند در ابلاغیهای که به گمرک آمده پرانتزها که شامل درصد چربیها بود، حذف شده است.
تعلیق خط تولید و بیکاری۷۰ نفر
وی اظهار کرد: ما تولید خامه را متوقف کردیم و هماکنون فروش و صادرات آن به صفر رسیده است. خطی که روزی ۲۰ تن خامه گیاهی تولید میکرد خوابیده و ۷۰ کارگر را از کار بیکار کرده است.
وی بیان کرد: همین اکنون ۵۰ هزار عدد خامه گیاهی تولید کردهایم که نه اجازه داریم در بازار داخلی بفروشیم نه میتوانیم آن را صادر کنیم و مطمئنم در آیندهای نزدیک مجبوریم آنها را معدوم کنیم.
وی در پاسخ به اینکه آیا امکان صادرات خامه های صبحانه پرچرب با این‌مصوبه را دارند یا خیر گفت: خامه ۴۵ درصد را هم چون تعهد داریم و ۱۰۰ تن به ارمنستان فروختهایم در حال ارسال محصول هستیم و آن را هم از ماه دیگر فروش نداریم؛ چون برای یک ماشین ۱۲۰ میلیون تومان عوارض باید بدهیم.
وی با بیان اینکه خامه محصول استراتژیک برای کارخانه‌های لبنی است که ارزش افزوده مناسبی دارد، افزود: طی یک ماه اخیر ۷۰ نیرو تعدیل و ۳۰ نفر نیز کمکار شدهاند که به قسمتهای دیگر رفتهاند و طی این مدت ۲۱ میلیارد تومان صادرات ما لغو شده است.
محمدیان گفت: دیروز از یکی از دامداریهای بزرگ شهرستان به ما زنگ زدند که چرا شما از ما شیر نمیخرید که من نهاده برای دامداری خریداری کنم؟ به این منوال که باید گاوها را کشتار کنیم. وقتی ما نمیتوانیم تولید کنیم و روزی ۲۰ تن خط ما خوابیده چگونه خرید شیر انجام دهیم؟ این برای سایر شرکتهای نیشابور هم صادق است و خرید شیرشان کاهش پیدا کرده است.
به همه جا نامه زدهایم ولی استانداری میگوید ما هم نامه شما را ارجاع دادهایم و خودتان پیگیری کنید.
حق با کارخانه های لبنیات است
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی دراینباره گفت: در این مورد حق با کارخانه‌های لبنی است امیدواریم وزارت جهاد کشاورزی مصوبه را اصلاح کند.
امیررضا رجبی افزود: به طور کلی صادرات این محصولات با جهاد کشاورزی است اما به دلیل درگیربودن صنعت و بحث صادرات با آن پیگیری و نامهنگاریهای مربوط را انجام دادهایم.
وی بیان کرد: اگر موضوع جداکردن خامه های بسته بندی از خامههای فله که موضوعی ساده است انجام پذیرد، بخش زیادی از مشکلات این واحدها حل خواهد شد؛ در حالی که در مصوبه بهطور کلی تنها درمورد خامه صحبت شده است.
صحبتهایی در ستاد تنظیم بازار کشور برای تغییر مصوبه شده است
معاون توسعه بازرگانی و صنایع کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی نیز گفت: آخرین مصوبهای که از دیماه در ستاد تنظیم بازار مصوب و ابلاغ شده برای هر کیلوگرم شیرخشک ۱۰ هزار تومان، برای تمام خامه‌ها ۶ هزار تومان، کره حیوانی ۱۵ هزار تومان و روغن حیوانی ۲۰ هزار تومان است.
جنتی افزود: تاکنون مصوبه دیگری برای این موضوع از تهران نداشتهایم البته صحبتهایی شده و پیشنهادهایی به ستاد تنظیم بازار کشور رسیده ولی مصوبه و ابلاغیه جدیدی به ما و گمرک در این خصوص زده نشده است.
وی در پاسخ به مشکلات این مصوبه برای واحدهای لبنی صادرات محور استان گفت: اختیار این موضوع در دست ستاد تنظیم بازار است با این حال یکسری اتفاقات و صحبتها درخصوص تغییر تعرفه ها در ستاد تنظیم بازار کشور صورت گرفته اما هنوز ابلاغ نشده است و به محض اینکه این مصوبه به گمرک ابلاغ شود، وضعیت برای اتحادیه لبنی استان بهتر خواهد شد.
آماده حل مشکلات واحدهای صنعتی استان هستیم
استاندار خراسان رضوی نیز در حاشیه سفر به شهرک‌صنعتی خیام گفت: ممکن است نوساناتی با برخی مصوبه ها ایجاد شود اما اگر واحدهای تولیدی ما مشکلی داشته باشند که در سطح استان لازم به تصمیم گیری باشد حتما انجام می‌شود و اگر احتیاج به تصمیم گیری در مرکز باشد از طریق فرمانداری و استانداری کمک خواهیم کرد تا موضوع حل شود.
یعقوبعلی نظری افزود: مقرر شد تمام واحدهایی که راکد هستند هیئت مدیره شهرک ها لیست کند تا برای آنها تصمیمات مناسب در ستاد تسهیل استان اخذ شود.
