چهارشنبه ۱۷ اردیبهشت ۱۴۰۴
در نخستین روز نمایشگاه، غرفهٔ انجمن صنفی ویراستاران تجهیز و آماده شد تا در طول نمایشگاه نشست‌هایی در آن برگزار شود و زمینه برای دیدار اعضا و ناشران و دیگر نهادهای فرهنگی فراهم شود.
پس از آن از غرفه‌های ناشران عمومی بازدید شد و از آن‌ها دعوت شد تا هر روز در نشست‌ها شرکت کنند. این نشست‌ها از ساعت ۱۷ تا ۱۹ برگزار می‌شد و مهمانان هر یک از افراد سرشناس حوزهٔ نشر و متخصصان این حوزه بودند.
پنجشنبه ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۴: عنوان نشست: «ویرایش و دانشنامه‌نگاری»
انجمن صنفی ویراستاران در این نشست میزبان دکتر امید طبیب‌زاده، زبان‌شناس و عضو پیوستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی، و دکتر آمنه بیدگلی، دستیار استاد اسماعیل سعادت در دانشنامهٔ زبان و ادب فارسی فرهنگستان، بود.
در ابتدا، دکتر آمنه بیدگلی به تجارب خود در دانشنامه و دقت‌نظر و وسواس استاد سعادت اشاره کرد و گفت: استاد سعادت به جوان‌ها فرصت می‌داد که یاد بگیرند و آن‌ها را تشویق می‌کرد که مقاله بنویسند و همین موضوع باعث شده بود که همکاران دانشنامه آرام‌آرام به مؤلفان دانشنامه تبدیل شوند.
دکتر امید طبیب‌زاده، در پاسخ به اینکه آیا ویرایش امری تجویزی است یا توصیفی، گفت: هر توصیفی به طریق اولی تجویزی به همراه دارد. در زبان مکتوب و معیار تجویز وجود دارد، ولی در مورد زبانی که معیار نیست، مثل زبان ادبی (شعر و داستان) و متن‌های نوشته‌شدۀ گویشی، قاعدتاً تجویز جایی ندارد و ویراستار مجاز نیست تجویز کند یا تغییری بدهد مگر آنکه با صاحب اثر به توافق برسد و افزود: فقط زبان معیار است که ویرایش تجویزی دارد و دیگر گونه‌های زبان را نباید به روش تجویزی ویرایش کرد.
در این نشست چند تن از هیئت‌مدیرهٔ انجمن صنفی ویراستاران و نیز افرادی از اعضای پیوسته و دانشجویان دوره‌های آموزشی انجمن شرکت کردند.
جمعه ۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۴: عنوان نشست «ویرایش و ناشران»
در این نشست یحیی دهقانی، مدیر انتشارات مبتکران، ابراهیم کریمی، رئیس هیئت‌مدیرۀ اتحادیۀ ناشران، میلاد حسینیان، مدیر انتشارات دُکسا، و جواد رسولی، مدیر سابق انتشارات آهنگ قلم، حضور داشتند.
یحیی دهقانی دربارۀ ویرایش کتاب‌های آموزشی، به این نکته اشاره کرد که ویرایش در این کتاب‌ها از جنس دیگری است و نویسنده و کارشناس باید دقت فراوانی در محتوای کتاب داشته باشد و بعد از آن ویراستار صوری یا زبانی بیشترین تلاش را می‌کند که آنچه نویسنده نوشته به زبانی قابل فهم به مخاطب برسد و دخل و تصرف ویراستار باید با نظارت نویسنده صورت بگیرد.
ابراهیم کریمی به موضوع ترجمه‌های متعدد از یک متن اشاره کرد و گفت: موضوع نقد کتاب برای شناساندن کتاب‌های خوب مهم است و باید پایه‌های نقد منصفانه را تقویت کرد که ناشران تلاش کنند کتاب باکیفیت منتشر کنند و بابت نقد آثار ضعیفشان نگران باشند.
میلاد حسینیان دربارهٔ هوش مصنوعی گفت بسیاری از مترجمان در سال‌های اخیر از هوش مصنوعی استفاده می‌کنند و نمی‌دانند که این نوع ترجمه‌ها روح ندارند و خطاهای بسیاری در آن‌ها رخ می‌دهد و در نتیجه ویراستار مسئولیت سنگینی بر عهده خواهد داشت که متن ماشینی را به متنی قابل فهم و مناسب برای مخاطب فارسی زبان تبدیل کند. ما باید بدانیم که هوش مصنوعی هرگز جای نویسنده، مترجم و ویراستار را نمی‌گیرد.
در این نشست چند تن از هیئت‌مدیرهٔ انجمن صنفی ویراستاران و نیز افرادی از اعضای پیوسته و دانشجویان دوره‌های آموزشی انجمن شرکت کردند.
شنبه ۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۴، عنوان نشست: «ویرایش و ترجمه»
در این نشست مهشید نونهالی، مترجم سرشناس زبان فرانسه به فارسی، دکتر نسرین‌دخت خطاط و مانی صالحی علامه، مترجم سرشناس متون ادیان و اساطیر، حضور داشتند.
مهشید نونهالی به این موضوع اشاره کرد که انبوه ترجمه در سال‌های اخیر موجب شده که ترجمه‌های نازلی منتشر شود و ویراستار ناچار است مسئولیت سنگینی به عهده بگیرد و باید خودش مترجم باشد و صرفاً به ویرایش صوری و زبانی اکتفا نکند.
دکتر نسرین‌دخت خطاط به ترجمه‌های ضعیف از فرانسه به فارسی اشاره کرد که معمولاً فارغ التحصیل مترجمی زبان فرانسه در عرض سه یا چهار ماه ترجمه می‌کنند و ناشران منتشر می‌کنند و متأسفانه نقد هم نمی‌شود و فقط با مقابله می‌توان مشکل آن را فهمید.
مانی صالحی علامه نیز افزود: به نظر من مترجم باید زبان مقصد را بیشتر و بهتر از زبان مبدأ بلد باشد. امروز زبان بسیاری از مترجم‌های جدید قابل فهم نیست و این تا حد زیادی به دلیل آن است که مترجم‌های جوان ادبیات کلاسیک نمی‌خوانند.
در این نشست چند تن از هیئت‌مدیرهٔ انجمن صنفی ویراستاران و نیز افرادی از اعضای پیوسته و دانشجویان دوره‌های آموزشی انجمن شرکت کردند.
یکشنبه ۲۱ اردیبهشت ۱۴۰۴: عنوان نشست: «ویرایش و کتاب الکترونیک»
در این نشست، سه تن از کارشناسان بخش تبدیل محتوا در مجموعۀ طاقچه، شراره فلاحتی، الناز نقدی، آرین صالحی، و عباس کریمی‌عباسی مدیر سالن فناوری نشر حضور داشتند.
کارشناسان مجموعهٔ طاقچه از روش‌های تبدیل محتواهای متنی به کتاب الکترونیک گفتند و مسائل و مشکلات تبدیل کتاب از نرم‌افزارهای ایندیزاین و زرنگار و ورد مطرح شد.
پس از آن موضوع اهمیت نرم‌افزارهای ویراستیار و پاک‌نویس و امکاناتشان برای ویرایش صوری و زبانی مطرح شد و نیز دربارهٔ هوش مصنوعی، عباس کریمی‌عباسی گفت: هوش مصنوعی شعور و درک انسانی را ندارد و از آنجا که ادبیات مبنایش شعور و درک انسانی است، در موضوع ادبیات و ویرایش نمی‌‌توان از هوش مصنوعی بهرۀ چندانی برد.
در این نشست چند تن از هیئت‌مدیرهٔ انجمن صنفی ویراستاران و نیز افرادی از اعضای پیوسته و دانشجویان دوره‌های آموزشی انجمن شرکت کردند.
دوشنبه ۲۲ اردیبهشت ۱۴۰۴: عنوان نشست: «ویرایش و شعر»
در این نشست، مهشید نونهالی، مترجم سرشناس زبان فرانسوی، دکتر نسرین‌دخت خطاط، مترجم زبان فرانسوی و استاد دانشگاه، و دکتر فهیمه شانه، مترجم در غرفهٔ انجمن صنفی ویراستاران برگزار شد.
در ابتدا مهشید نونهالی گفت: مترجم، چه مترجم شعر باشد، چه داستان، چه متون فاخر یا عامیانه، باید پیوسته و مکرر ادبیات کهن و معاصر را بخواند و به زبان فارسی که زبان مقصد است مسلط باشد و ابراز تأسف کرد که نسل جوان به‌غیر از معدودی در ادبیات فارسی بسیار ضعیف‌اند و باید آن را تفویت کنند. او در ادامه به وزن شعر در ترجمه تأکید کرد و دربارهٔ اهمیت قافیه‌پردازی در ترجمهٔ شعر به فارسی گفت.
دکتر نسرین‌دخت خطاط به متونی که مهشید نونهالی ترجمه کرده اشاره کرد و گفت ترجمه‌های ایشان در فارسی خوش می‌نشیند و این معجزهٔ زبان فارسی است که می‌توان اشعار را از زبان‌های دیگر به آن ترجمه کرد.
دکتر فهیمه شانه به شعرهایی که برای کودکان سروده‌شده پرداخت و بیان کرد: بر عکس پیچیدگی‌های ظاهری شعر بزرگ‌سال، شعر کودک امری سهل به نظر می‌رسد اما این‌طور نیست؛ شعر و نیز برای کودکان نوشتن امری سهل و ممتنع است. ترجمهٔ نثر و شعر برای کودک ساده نیست و شاید متن انتخاب‌شده قابلیت ترجمه به زبان فارسی یا هر زبان مقصد دیگری را نداشته باشد.
در پایان این نشست، دربارهٔ حدودوثغور ویرایش شعر و اینکه در حدی باید انجام شود که متن خلاقه آسیب نبیند و معنا و موضوع تغییر نیابد گفت‌وگو شد.
در این نشست چند تن از هیئت‌مدیرهٔ انجمن صنفی ویراستاران و نیز افرادی از اعضای پیوسته و دانشجویان دوره‌های آموزشی انجمن شرکت کردند.
سه شنبه ۲۳ اردیبهشت ۱۴۰۴: عنوان نشست: «ویرایش و داستان‌نویسی»
در این نشست، شهرام اقبال‌زاده، مترجم و منتقد ادبیات کودک و نوجوان، مسعود بربر، داستان‌نویس، رؤیا کیانی، ویراستار داستان، و هومن عباسپور، سرویراستار نشر چشمه، حضور داشتند.
مسعود بربر با اشاره به نسبت ویرایش و داستان گفت: خوش‌خوان بودن و دستور خط و روان کردن متن از وظایف اصلی ویراستار است ولی این تمام ماجرا نیست. ویراستار باید آموزش درست ببیند و ویراستار و به‌ویژه ویراستار داستان باید ابزار و زبانی را که در داستان از آن استفاده می‌شود بشناسد. طبیعتاً وقتی ویراستار داستان بنیان داستان را نمی‌شناسد نمی‌تواند به نویسنده مشاوره بدهد و متن را ساختاری و محتوایی اصلاح کند.
در ادامه، رؤیا کیانی گفت: اساساً هر چیزی که با نوشتن سروکار دارد موضوع زبان در آن مطرح است. او با اشاره به سخن استاد سمیعی (گیلانی) که می‌گوید نویسندگی کاربرد سازندهٔ زبان و هنر پروراندن مطلب است افزود: در واقع ویراستار به این به کار بردن سازندهٔ زبان کمک می‌کند و به همین سبب باید از زبان شناخت کافی داشته باشد. اساساً فرق ویراستار و نویسنده این است که نویسنده باید دید کلی‌تری داشته باشد ولی ویراستار این فرصت را دارد که جزئی‌تر نیز به متن بپردازد و دقیق‌تر آن را ببیند.
شهرام اقبال‌زاده با اشاره به اینکه ویرایش هنوز در ایران به عنوان یک حرفهٔ رسمی شناخته نشده است گفت: ویراستاران بیشتر برای عشقی که به ویرایش دارند ویراستاری می‌کنند نه برای درآمدی که بتوان با آن ارتزاق کرد؛ و ما باید بتوانیم آن را به عنوان یک حرفه جا بیندازیم. ناشران ما در ایران معمولاً سازوکار ویراستاری صحیح و واحد ویرایش ندارند و ناشران معدودی به این موضوع پرداخته‌اند.
موضوع تعامل ویراستار و پدیدآور یکی دیگر از مواردی بود که دربارهٔ آن گفت‌وگو شد.
در این نشست چند تن از هیئت‌مدیرهٔ انجمن صنفی ویراستاران و نیز افرادی از اعضای پیوسته و دانشجویان دوره‌های آموزشی انجمن شرکت کردند.
چهارشنبه ۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۴: عنوان نشست: «دستور خط: مشکلات و راهکارها»
این نشست در سرای گفت‌وگوی نمایشگاه کتاب برگزار شد و مهناز مقدسی، دبیر انجمن صنفی ویراستاران، مهدی قنواتی، رئیس کمیسیون آموزش انجمن، و هومن عباسپور، نایب‌رئیس انجمن، در آن حضور داشتند.
در ابتدا مهناز مقدسی با اشاره به اینکه بیشتر ناشرها توقع رسم‌الخط یکدست از ویراستار دارند گفت: در دستور خط به دو مورد توجه داریم: رسم‌الخط و املا. املا غلط و درست دارد اما دستور خط درست و غلط ندارد. توجه به رسم‌الخط پیشینهٔ چندانی ندارد و حدود نود سال اخیر به این موضوع توجه شده است.
هومن عباسپور دربارهٔ پیشینهٔ رسم‌الخط گفت: رسم‌الخط امروزی تطوری طولانی داشته است و دورهٔ قاجار و بعد از آن اتفاق‌های زیادی در رسم‌الخط افتاده است.
مهدی قنواتی گفت: دستور خط مثل هر پدیدهٔ دیگری در زبان فارسی به قواعدی نیاز دارد. وضع این قواعد از دههٔ ۳۰ و ۴۰ شروع شده است. البته در دهه‌های گذشته در حوزهٔ ویرایش چندان توجه جدی به دستور خط نمی‌شد اما باید به زوایای مختلف آن و قاعده‌مندی آن توجه شود و به این منظور باید زبان را کاملاً بشناسیم.
او دربارهٔ اینکه داشتن رسم‌الخط یکسان چقدر اهمیت دارد گفت: نظرم بر این است که دستور خط باید کاملاً یکدست شود؛ هومن عباسپور نیز گفت: به نظرم یکدست شدن رسم‌الخط عربی نه ممکن است نه ضروری؛ ۸۰ درصد از رسم‌الخط‌های ناشران معتبر ما مثل هم است و شبیه رسم‌الخط فرهنگستان؛ اختلاف نظر در ۲۰ درصد است و همین خوب است.
در این نشست چند تن از هیئت‌مدیرهٔ انجمن صنفی ویراستاران و نیز افرادی از اعضای پیوسته و دانشجویان دوره‌های آموزشی انجمن شرکت کردند.
پنجشنبه ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴: عنوان کارگاه: نگارش و ویرایش متون رسانه‌ای و مطبوعاتی
این کارگاه با تدریس ۳ تن از مدرسان دورهٔ جامع نگارش و ویرایش انجمن صنفی ویراستاران، برگزار شد و مدرسان، هومن عباسپور، مهدی قنواتی، و مهناز مقدسی، به تحلیل و بررسی مثال‌هایی از متون مطبوعاتی و عنوان‌ها و زیرعنوان‌ّهایی از متون رسانه‌ای پرداختند.
در ابتدا هومن عباسپور به تعریف و تفاوت رویداد و خبر اشاره کرد و دربارهٔ هرم وارونه (لید، بدنه، پایان‌بندی) توضیح داد. پس از آن هفت ارزش خبری را برشمرد: فراگیری، شهرت، کشمکش، تازگی، شگفتی، مجاورت، فراوانی؛ و افزود: رسانه و مطبوعات زبان مخصوص خود را دارد و باید به این موضوع توجه کرد؛ برای نگارش و ویرایش متون رسانه‌ای و مطبوعاتی باید زبان این حوزه را به‌خوبی شناخت.
در بخش دوم این کارگاه به بررسی مثال‌ها پرداخته شد. در آغاز، مهدی قنواتی گفت: موضوع تعادل برقرار کردن بین نوشتار معیار و نوشتار نزدیک به زبان گفتار در نگارش و ویرایش خبر بسیار اهمیت دارد. همچنین زبان رسانه باید زبانی صریح و عاری از تکلفات باشد اما برخی اوقات ابهام و زبان استعاره سبب جذب مخاطب می‌شود. بنابراین باید مجموعه‌ای از مؤلفه‌ها را در نظر گرفت.
در ویرایش مثال‌های تمرینی، به نکاتی همچون نشانه‌گذاری در تیتر، تفاوت‌های معنایی ساخت‌های نحوی (اسمی، فعلی) به‌ویژه در تیترها، انتخاب سرواژه‌ها و اختصارات و تأثیر آن‌ها در جذب مخاطب، تأکید، ساخت‌های بافت‌آزاد و بافت‌وابسته و تأثیر آن در معنا، روش‌های گوناگون برجسته‌سازی، و مواردی از این دست پرداخته شد و شرکت‌کنندگان در کارگاه مثال‌ها را بررسی و تحلیل کردند.
در این کارگاه تعدادی از اعضای پیوسته و دانشجویان دوره‌های آموزشی انجمن شرکت کردند.
جمعه ۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۴: عنوان کارگاه: «نگارش و ویرایش متون کودک و نوجوان»
این کارگاه با تدریس ۳ تن از مدرسان دوره‌ها و کارگاه‌های آموزشی انجمن صنفی ویراستاران، برگزار شد و مدرسان، مهدی قنواتی، جواد رسولی، و فهیمه شانه، از نگارش و ویرایش متون کودک و نوجوان و بازآفرینی ادبیات عامه گفتند و مثال‌هایی از متون کودک و نوجوان را تحلیل و بررسی کردند.
در ابتدا، جواد رسولی با اشاره به گستردگی ادبیات کودک و نوجوان گفت: از دورهٔ معاصر با مخاطب قرار گرفتن کودکان و نوجوانان آثاری آفریده شد. در این حوزه از ادبیات شفاهی بسیار بهره برده‌اند و آثار بسیاری بازآفرینی شده است. حتی برخی شاعران متوجه شده‌اند که اگر ادبیات کودکانه را بر وزنی که در ادبیات فولکلور رایج است بنویسند مؤثرتر خواهد بود.
پس از آن فهیمه شانه به اینکه همهٔ علوم به همان شیوه که برای بزرگ‌سالان متن دارند برای کودکان هم متونی دارند اشاره کرد و در ادامه نکاتی را که در کتاب‌های کودکان باید مورد توجه قرار بگیرد برشمرد و گفت: مهمترین وظیفهٔ ویراستار متون کودکان این است که دایرهٔ واژگان گفتاری و شنیداری و نوشتاری و خوانداری کودکان را بشناسد.
سپس به تحلیل و بررسی مثال‌هایی از متون داستانی و نیز شعر و ترانه پرداخت و با مشارکت شرکت‌کنندگان ساخت بهتر و مناسب‌تری برای آن‌ها پیشنهاد داد.
در بخش دوم کارگاه، مهدی قنواتی با توضیحاتی بنیادی دربارهٔ زبان کودک و مؤلفه‌های مؤثر در آن، از شرکت‌کنندگان خواست مثال‌هایی را که پیش رو داشتند بررسی و دربارهٔ آن‌ها صحبت کنند و در حین تحلیل جملات، به نکاتی همچون نکره و معرفه و اسم جنس، ساخت مجهول و معلوم، زمان فعلی مناسب برای کودکان، واژگان آشنا و ناآشنا، معانی پنهان و زبان مخفی و … اشاره کرد.
در این کارگاه تعدادی از اعضای پیوسته و دانشجویان دوره‌های آموزشی انجمن شرکت کردند.
شنبه ۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۴، آخرین روز نمایشگاه کتاب
در آخرین روز از نمایشگاه کتاب، پس از جمع‌آوری غرفه، دبیر انجمن به‌نمایندگی از هیئت‌مدیره از غرفهٔ ناشران عمومی بازدید کرد و از افرادی که در طول نمایشگاه در نشست‌ها حضور یافته بودند و با انجمن همراهی کرده بودند سپاس‌گزاری کرد.
