یادآوری مهم: این گزارش به نقل از وب‌سایت فایننشال تایمز منتشر شده و بازتاب‌دهنده دیدگاه‌ها و مواضع رسمی هفته‌نامه خاتون‌شرق نیست. انتشار این گزارش صرفاً با هدف اطلاع‌رسانی و بازتاب دیدگاه‌های بین‌المللی صورت گرفته است.
تحریم‌ها و تهدیدهای نظامی، مردم محلی را به خرید شمش طلا تشویق کرده است، اما نوسانات قیمت به برخی از پس‌اندازکنندگان آسیب رسانده است.
یک روز صبح در بازار پر پیچ و خم تهران، فروشنده‌ای در حال ارائه یک سرمایه‌گذاری داغ به خریداران بود. او در مورد ارز تحت فشار کشور، ریال، گفت: پول شما مرده است، طلا بخرید.
قیمت‌های محلی طلا در ایران طی یک سال گذشته از افزایش جهانی پیشی گرفته است، زیرا مشاغل برای دور زدن تحریم‌ها این فلز را خریداری می‌کنند و ایرانیان عادی برای محافظت از پس‌انداز خود در بحبوحه تهدید درگیری نظامی با آمریکا و اسرائیل سرمایه‌گذاری می‌کنند.
قیمت سکه طلا در کشور طی ۱۲ ماه گذشته بیش از ۸۰ درصد بر حسب ریال افزایش یافته است، از ۴۰۱ میلیون ریال به ۷۳۵ میلیون ریال (تقریباً ۹۰۰ دلار). این در مقایسه با افزایش ۴۵ درصدی معیار جهانی در مدت مشابه است.
این نوسان قیمت در کنار تورم افسارگسیخته‌ای که در سال منتهی به ماه مه بیش از ۳۰ درصد افزایش یافته بود، رخ داده است و برخی از تحلیلگران نگرانند که با وابستگی فزاینده اقتصاد کشور به این فلز، حبابی ناپایدار شکل گرفته باشد.
برخی از ایرانیان پس از شروع مذاکرات هسته‌ای با آمریکا – و امید به لغو تحریم‌ها – که باعث اصلاح قیمت‌ها از بالاترین رکوردهای محلی شد، پول خود را از دست داده‌اند.
اما با افزایش تاریخی قیمت شمش طلا در سراسر جهان، تقاضای ایران – که پنجمین مصرف‌کننده بزرگ شمش و سکه طلا در جهان است – به بازار جهانی رونق بیشتری بخشیده است.
طبق داده‌های دولتی، ایران در ۱۲ ماه منتهی به اواخر مارس، پایان سال مالی کشور، ۱۰۰ تن طلا به ارزش حدود ۸ میلیارد دلار وارد کرده است. تحلیلگران می‌گویند حجم واقعی می‌تواند دو برابر این رقم باشد و بخش زیادی از آن از بازارهای نزدیک مانند امارات متحده عربی و ترکیه می‌آید.
مجیدرضا حریری، رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین، طلا را به سلاحی تشبیه کرد که ایران می‌تواند برای دفاع از اقتصاد خود از آن استفاده کند. او گفت: اگر کشورهای دیگر اقتصاد خود را مانند ارتش‌های متعارف اداره می‌کنند، ما مانند چریک‌ها عمل می‌کنیم. امروز ممکن است طلا باشد، فردا [ارز دیجیتال] تتر و غیره.
تحلیلگران همچنین معتقدند که بانک مرکزی ایران ذخایر طلای قابل توجهی – احتمالاً بزرگتر از همیشه – ایجاد کرده است تا به عنوان یک سپر در برابر تحریم‌های آینده عمل کند. این بانک از اظهار نظر در این مورد خودداری کرد.
یک اقتصاددان که نخواست نامش فاش شود، گفت: هیچ کس در جهان نمی‌تواند ایران را از واردات طلا بازدارد. بازار جهانی طلا مبهم است. طلا فضای کمی را اشغال می‌کند و بخش زیادی از آن از طریق کشورهای همسایه وارد می‌شود.
تا همین اواخر، دولت فعالانه صادرکنندگان غیرنفتی را تشویق می‌کرد تا با پذیرش پرداخت به صورت شمش، محدودیت‌های بانکی را دور بزنند.
اما به نظر می‌رسد مقامات در ماه‌های اخیر بی‌سروصدا حمایت خود را از این امر متوقف کرده‌اند و طبق گزارش‌ها، واردات طلای بدون تعرفه را در اواخر ماه مارس به حالت تعلیق درآورده‌اند، هرچند دلیل آن را توضیح نداده‌اند.
نوسانات شدید به برخی از پس‌اندازکنندگان نیز آسیب رسانده است. قیمت سکه‌های طلا در اواخر ماه مارس، قبل از شروع مذاکرات با آمریکا که باعث اصلاح قیمت‌ها شد، برای مدت کوتاهی به بالای یک میلیارد ریال رسید.
فاطمه، خانه‌دار ۲۴ ساله اهل تهران که ۱۶ گرم شمش کارنشده را در نزدیکی اوج بازار خریداری کرد، متعاقباً پس از فروش با قیمت پایین‌تر، ارزش سرمایه‌گذاری خود را از دست داد.
فاطمه گفت: من به دنبال کسب سود نبودم. فقط نمی‌خواستم پس‌انداز خانواده‌ام را از دست بدهم. اما متأسفانه این کار را کردیم.

با این حال، با وجود موانع قابل توجه بر سر راه توافق هسته‌ای با آمریکا، تقاضا برای طلا همچنان ادامه دارد، حتی اگر با سرعت کمتری باشد.
مقامات آمریکایی بارها گفته‌اند که می‌خواهند ایران غنی‌سازی اورانیوم را متوقف کند، چیزی که جمهوری اسلامی آن را رد کرده است.
با ادامه مذاکرات، دونالد ترامپ، رئیس جمهور، کمپین «فشار حداکثری» خود را علیه ایران حفظ کرده و تهدیدها و تحریم‌های بیشتری را علیه صادرات نفت خام – منبع اصلی درآمد خارجی کشور – صادر کرده است.
در همین حال، تهران ذخایر اورانیوم غنی‌شده با خلوص بالا را در ماه‌های اخیر به سطوح بی‌سابقه‌ای افزایش داده است.

با توجه به خطرات جاری، گمان می‌رود بسیاری از ایرانیان طلا و دلار آمریکا را در خانه انبار می‌کنند و سیستم بانکی را دور می‌زنند.
رسانه‌های محلی مرتباً از سرقت‌ها گزارش می‌دهند.
مینا، ۷۲ ساله، اخیراً از تعطیلات دو هفته‌ای به خانه بازگشت و متوجه شد که تمام جواهراتی که در اتاق خوابش نگه داشته بود، از بین رفته است. چیز دیگری دزدیده نشده است.
این حباب مالی پیرامون طلا به صنعتگران و جواهرسازان کمکی نکرده است، زیرا آنها می‌گویند تقاضا برای طلای تزئینی – که مدت‌هاست نقش مهمی در فرهنگ ایران ایفا می‌کند – مانند بقیه اقتصاد آسیب دیده است.
علی، تاجر طلا در یکی از بازارهای تهران، گفت: هزار سال پیش در اصفهان بازار طلا وجود داشت. اکنون، این نیست که زنان علاقه خود را از دست داده‌اند بلکه آنها قدرت خرید خود را از دست داده‌اند.