شهر تاریخی نیشابور امروز با بحرانی جدی روبرو است و حالا در میان پنج شهرستان بحرانی خراسان رضوی از نظر نرخ رشد جمعیت قرار گرفته است.
کوچه‌های قدیمی نیشابور که زمانی مملو از صدای بازی کودکان بود، حالا در سکوتی عمیق فرو رفته‌اند و این واقعیت تلخ، نتیجه کاهش چشمگیر نرخ زاد و ولد در این شهر تاریخی است.
در گذرهای باریک محله‌های قدیمی، پیرمردان و پیرزنانی را می‌بینیم که با حسرت از روزهایی یاد می‌کنند که خانه‌هایشان مملو از نوه‌ها بود. امروز بسیاری از زوج‌های نیشابوری یا به تک‌فرزندی روی آورده‌اند یا اصلاً تمایلی به فرزندآوری ندارند.
آمارها نشان می‌دهد که نیشابور در کنار شهرهایی چون قوچان، کلات، سبزوار و زاوه در وضعیت قرمز جمعیتی قرار دارد. این زنگ خطری است برای شهری که روزی مهد تمدن و فرهنگ ایران زمین بود. شهری که رباعیات خیام را در دل خود پرورانده، امروز با خطر پیری جمعیت دست و پنجه نرم می‌کند.
در این رابطه گزارش ایرنا خواندنی است.
به گزارش خبرنگار ایرنا زهرا سوارکار در کارگروه جمعیت و صیانت از خانواده گناباد با اشاره به این که برخی مسایل و مشکلات فرهنگی و اجتماعی و کمبود زیرساخت‌های لازم در کاهش زاد و ولد و رشد منفی جمعیت موثر است افزود: باید با اهتمام بیشتر مدیران و دست اندرکاران ذیربط و فرهنگ سازی لازم شاهد رشد جمعیت در استان خراسان رضوی باشیم.
وی تصریح کرد: به دلیل نبود امکانات و زیرساخت لازم و از جمله عدم استقرار پزشک مستقر در شهرستان کلات، مادران باردار مجبور بودند که برای زایمان به مشهد عزیمت کنند که تعدادی از این افراد طی سالهای گذشته در مسیر مشهد جان خود را از دست دادند و اگر زیرساخت‌های لازم در این شهرستان فراهم می بود این معضل کاهش می یافت.
مسوول کارگروه‌های مردمی ستاد جمعیت استان خراسان رضوی گفت: بنابر تحقیقات انجام شده افزایش سطح تحصیلات و درآمد با کاهش نرخ رشد جمعیت خانواده ها ارتباط مستقیم دارد و تک فرزندی و یا ۲ فرزندی در خانوارهایی که از این ۲ مقوله برخوردار هستند بیشتر است ولی تعداد فرزندان در خانواده های دارای سطح درآمدی پایین و ساکن در حاشیه شهرهایی مانند مشهد بیشتر است.
سوارکار افزود: این مساله نشان می دهد که مشکلات اقتصادی تاثیر چندانی در تک فرزندی و یا ۲ فرزندی و یا پایین بودن تعداد فرزندان خانواده ها ندارد و باید با فرهنگ سازی اهمیت موضوع رشد جمعیت برای والدین و خانواده ها را تبیین کرد.
وی ابلاغ قانون جوانی جمعیت و صیانت از خانواده را از اقدامات مهم دولت سیزدهم ذکر و اضافه کرد: با وجود گذشت سه سال از ابلاغ این قانون ولی هنوز برخی از مدیران درک درستی از این قانون ندارند و برای اجرای آن اهتمام لازم نشان نمی دهند.
مسوول کارگروه‌های مردمی ستاد جمعیت استان خراسان رضوی گفت: این معضل موجب ناهماهنگی هایی بین ادارات و نبود انگیزه کافی در بین مسوولان و دست اندرکاران مربوطه برای اجرای قانون جوانی جمعیت و صیانت از خانواده و دلسردی در خانواده ها برای افزایش فرزند آوری می شود ولی اگر انگیزه کافی میان مسوولان ذیربط وجود داشته باشد و مشکلات موجود رفع شود انگیزه عمومی جامعه هم افزایش خواهد یافت.
سوارکار با اشاره به این که هم اکنون ۲ استان گیلان و همدان از نظر آمار بالای تک فرزندی و رشد منفی جمعیت و افزایش سالمندی در وضعیت نامطلوب و استانهای سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی دارای میانگین خوبی از نظر نرخ رشد جمعیت هستند افزود: اگر معضل نرخ رشد منفی جمعیت در استان خراسان رضوی به همین منوال ادامه یابد در آینده نزدیک جزو استانهای با رشد نامطلوب جمعیت قرار می گیرد.
مسوول کارگروه‌های مردمی ستاد جمعیت استان خراسان رضوی گفت: سیاست نادرست «فرزند کمتر، زندگی بهتر» در اوایل دهه ۱۳۷۰ کشور ایران را به سمت انزوا پیش برد و هنوز هم تبعات منفی این فرهنگ نادرست در جامعه ما حاکم است.
سوارکار افزایش سقط جنین را از مشکلات مهم کشور طی سالهای گذشته برشمرد و افزود: بنابر اعلام وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در طول هر ۲۴ ساعت ۲ هزار سقط جنین در کشور اتفاق می افتد.
وی اضافه کرد: همه افراد اعم از خانواده ها و والدین که به فرزند آوری و رشد جمعیت توجه دارند و یا مسوولانی که بستر این مهم را هموار می کنند به نوعی کار جهادی انجام می دهند.
پشت آمارها چه خبر است؟
مشکل اینجاست که این بحران فقط یک عدد و رقم نیست. پشت هر آمار کاهش جمعیت، داستان‌های تلخی از زوج‌های جوانی نهفته است که به دلایل مختلف از فرزندآوری هراس دارند. گاه مشکلات اقتصادی، گاه نگرانی‌های شغلی و گاه باورهای نادرست فرهنگی، همه دست به دست هم داده‌اند تا نیشابور را به این نقطه بحرانی برسانند.
در حالی که سیاست‌های تشویقی دولت برای افزایش جمعیت در جریان است، نیشابور همچنان در مسیر کاهش نرخ رشد جمعیت گام برمی‌دارد. این روند نگران‌کننده می‌تواند در آینده‌ای نه چندان دور، چهره این شهر کهن را به کلی دگرگون کند.
امروز، نیشابور نیازمند یک عزم جدی برای مقابله با این بحران است. شهری که قرن‌ها، چراغ علم و فرهنگ ایران را روشن نگه داشته، نباید در تاریکی پیری جمعیت فرو رود. باید امیدوار بود که با همت مسئولان و همراهی مردم، روزی دوباره صدای شادی کودکان در کوچه‌های این شهر تاریخی طنین‌انداز شود.
