دکتر سید مصطفی عربی
متخصص تغذیه، عضو هیئت علمی گروه بیوشیمی و تغذیه دانشگاه علوم پزشکی نیشابور و عضو هئیت رئیسه انجمن تغذیه خراسان رضوی

سکته مغزی یکی از حوادث ناگوار و جدی که در گروه بیماری های قلبی عروقی طبقه بندی می شود و یکی از شایع ترین نوع سکته ها، شناخته شده است.
دلایل متفاوتی در ابتلاء افراد به این بیماری وجود دارد، مانند: استعمال دخانیات، اضافه وزن ، الگو های غذایی ناسالم، دیابت، فشار خون بالا، بیماری های قلبی و عروقی، کلسترول بالا و… اما افزایش سن یکی از مهم ترین دلایل آن شناخته شده است و با افزایش سن احتمال ابتلاء به سکته مغزی افزایش می یابد.
با پیروی از الگوی غذایی صحیح می توان برخی از عوامل مؤثر بر بروز این بیماری مانند:اضافه وزن، کلسترول بالا، دیابت و فشار خون بالا و… را کنترل کرد.

چند راهکار جهت کاهش ریسک ابتلاء به سکته مغزی
اولین گام جهت پیشگیری از سکته مغزی کنترل وزن و تغییر عادات غذایی و سبک زندگی اشتباه است.
توصیه می شود، یک فرد بزرگسال، وزن بدن خود را در یک محدوده معین و ایمن حفظ کند. اضافه وزن و چاقی به ویژه چاقی های شکم و پهلو، ریسک بروز سکته مغزی را در انسان به صورت چشمگیری افزایش خواهد داد.
بنابراین کنترل میزان کالری و حجم غذای مصرفی بدن از مهمترین اقدامات در جهت کاهش خطر ابتلاء به این بیماری است، هر چه میزان کالری دریافتی کاهش یابد احتمال ابتلاء به چاقی نیز کمتر و در نهایت منجر به کاهش ریسک ابتلاء به سکته مغزی می شود.
علاوه بر کنترل کالری مصرفی داشتن رژیم غذایی سالم به منظور پیشگیری بسیاری از بیماری هایی که منجر به سکته مغزی می شود الزامی است.
رژیم غذایی سالم، رژیمی است که در آن از روغن های طبیعی و سالم، گوشت های کم چرب با مقدار اسید چرب امگا ۳بالا ،میوه و سبزی کافی که حاوی انواع آنتی اکسیدان ها، ویتامین ها و مواد معدنی استفاده شود.
مصرف دانه ها، مغزها و حبوبات حداقل سه وعده در هفته، کاهش مصرف غذاهای سرخ کرده و غذاهای مانده و کاهش مصرف غذاهای کم نمک در رژیم غذایی توصیه می شود.
مصرف نمک منجر به افزایش فشار خون می شود و احتمال ریسک پارگی عروق مغزی و ریسک سکته های شدید مغزی را افزایش می دهد.
مصرف زیاد غذاهایی با مقدار چربی سرخ کرده بالا به علت چربی های تغییر یافته یا چربی های آسیب دیده می تواند منجر به تصلب شرایین در دیواره عروق مغزی ، انسداد عروق مغزی و بروز سکته های مغزی شود. همچنین مصرف روغن های حیوانی و نباتی جامد به علت خاصیت لخته کنندگی و افزایش کلسترول خون و ایجاد رسوب در دیواره عروق می تواند به شدت ریسک سکته های مغزی و سکته های خونریزی دهنده را افزایش دهد.
مغز ها و دانه ها سرشار از روغن های بسیار مفید و مواد معدنی مانند: منیزیم و آنتی اکسیدان بالا هستند و اگر به صورت خام و فاقد نمک سه تا چهار وعده در رژیم غذایی هفتگی گنجانده شود منجر به بهبود سلامت مغز می شود و مانع از بروز بیماری های عروق مغزی خواهد شد.
مصرف میوه های حاوی آنتی اکسیدان بالا مانند: سیب قرمز،گلابی و میوه های قرمز رنگ برای سلامت مغز تاکید می شود و اثرات مفید بیشتری بر روی سیستم عصبی انسان دارند.
مطالعات نشان می دهد مصرف میوه هایی با تنوع رنگی، سبزی های تازه فراوان و ادویه ها و چاشنی های طبیعی و سالم ریسک بروز سکته مغزی به صورت قابل توجهی کاهش می یابد.مصرف زردچوبه، زعفران،رزماری و ترکیباتی با آنتی اکسیدان طبیعی در کنار میوه ها و سبزی های تازه باعث کاهش تجمع کلسترول ها در دیواره عروق و کاهش تجمع پلاکت ها می شود و ریسک سکته ها و لخته هایی که در عروق مغزی به وجود می آید را کاهش دهد.
ترک عادت های اشتباه در بلند مدت می تواند ریسک سکته های مغزی را کاهش دهد. عادت های نادرستی مانند،کم تحرکی که به عنوان یکی از قوی ترین عوامل مرگ و میر مستقل از وزن و هر شرایط دیگر عمل می کند.
افرادی که در طول روز تحرک زیادی ندارند نسبت به افرادی که حداقل نیم ساعت در روز ورزش می کنند شانس بالاتری برای ابتلاء به سکته مغزی در دوران میان سالی و سالمندی دارند.
علاوه بر کم تحرکی، مصرف دخانیات (سیگار و قلیان) بر ابتلاء به سکته و عوارض ناشی از آن اثر گذار است.
مطالعات نشان می‌دهد که تنهایی یک عامل افزایش دهنده بروز سکته، بیماری های مغزی مثل پارکینسون و بیماری های قلبی و عروقی است.
بنابراین در دوران سالمندی رژیم غذایی ناکافی و تنهایی می تواند احتمال خطر سکته مغزی افزایش یابد.

معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی نیشابور