سعیدرضا خجسته‌پور مدیر امور منابع آب نیشابور گفت: امسال پنجمین سال متوالی است که وارد دوره خشکسالی شده‌ایم و در سال آبی امسال هم با حدود ۱۷۰ میلی‌متر بارش میانگین با کاهش ۳۰ درصدی بارش‌ها نسبت به میانگین درازمدت در شهرستان نیشابور مواجه هستیم.
وی افزود: کاهش بارش‌ها، زمان نامناسب بارش‌ها و تغییر نوع بارش‌ها که سبب شده در زمستان‌ها بارش‌های برفی کمتری داشته باشیم موجب شده بر کاهش کمبود ذخایر آب زیرزمینی تأثیر چندانی نداشته باشد و بیشتر این بارش‌ها به صورت سیلاب جاری شده و کمتر به داخل زمین نفوذ کند.
با نزدیک شدن به فصل گرما و با گرمایی که در اردیبهشت ماه امسال با آن مواجه بودیم باعث شد مصرف برق و آب افزایش پیدا کند یکی از دغدغه‌های اصلی ما تأمین آب شرب با کیفیت مناسب و پایدار برای شهروندان است.
وی گفت: در این زمینه با سرمایه‌گذاری‌های انجام شده در شهرستان نیشابور روستاهای انگشت‌شماری داریم که تحت پوشش شبکه آب شرب قرار نگرفته است که آن هم به دلایل خاصی انجام نشده و تأمین آب به صورت خودگران در این روستاها انجام می‌شود.
از طرف دیگر در دسترس بودن آب شرب با قیمت بسیار کم برای متقاضیان سبب شده تا از جایگاه و ارزش واقعی آب در ذهن مصرف‌کننده کاسته شود و به همین خاطر با بدمصرفی شدید آب شرب در سطح شهرستان نیشابور مواجه هستیم.
او می‌گوید: سرانه مصرف آب شرب هر شهروند نیشابور در شبانه‌روز بیش از ۳۵۰ لیتر در ثانیه است و این میزان مصرف حتی نسبت به کشورهای اروپایی که میزان بارش‌هایشان نسبت به ایران سه برابر بیشتر است باز هم بالاتر است و یکی از دلایل این بدمصرفی در اختیار قرار گرفتن آب به بهای کمتر از قیمت واقعی آن در اختیار مشترکان است.
یکی دیگر از دلایل مصرف زیاد آب فرسودگی شبکه توزیع آب و همچنین از لوازم و شیرهای آب کم مصرف در منازل است.
به طور میانگین سالانه ۲ هزار متر مجوز حفر چاه جدید در نیشابور صادر شده
مدیرامور منابع آب نیشابور گفت: با در نظر گرفتن همه این موارد برای حفظ شرایط موجود سالیانه بین هشت تا ۹ مجوز برای احداث چاه عمیق آب شرب با عمق ۲۸۰ تا ۳۰۰ متر صادر شده و به طور میانگین از سال ۱۳۹۷ تا کنون سالی ۲ هزار متر مجوز حفر چاه جدید در نیشابور صادر شده است.
خجسته‌پور افزود: مشکل کمبود آب در نیشابور یک مشکل مزمن با سابقه ۲۵ ساله است که همواره میزان آب تولید حدود ۳۰۰ تا ۳۵۰ لیتر در ثانیه از میزان مصرف مورد نیاز کمتر بوده است که سبب شده به روش‌های مختلف این کمبود را جبران کنیم علاوه بر اینکه افزایش عمق چاه‌هها باعث افزایش انرژی مورد نیاز و هزینه‌ها برای استحصال آب شده است.
وی گفت: در حوزه مدیریت منابع آب در شهرستان نیشابور در سال آبی ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ میزان بارش ثبت شده ۲۲۵ میلی‌متر بوده که منجر به ایجاد آب تجدیدپذیر به میزان ۴۱۱ میلیون مترمکعب شده و از این میزان ۵۰ میلیون به صورت روان‌آب در سطح رودخانه‌ها و ۳۶۰ میلیون به داخل سفره‌های آب زیرزمینی نفوذ کرده و میزان برداشت آبی در این مدت ۴۸۸ میلیون مترمکعب بوده که از سه منبع چاه و چشمه و قنات تأمین شده است.
وی اظهار کرد: در محدوده دشت نیشابور تعداد چاه‌های آب سه هزار و ۱۰۲ حلقه، ۹۸۸ دهانه چشمه و ۸۹۳ رشته قنات است و چاه‌های آب ۹۰درصد، چشمه‌ها سه درصد و قنات‌ها ۷ درصد از منابع آبی نیشابور را تشکیل می‌دهند.
در شهرستان نیشابور مجموع منابع آبی شامل ۲هزار و ۸۴ حلقه چاه، ۵۹۱ چشمه و ۳۲۷ قنات با مجموع برداشت ۱۹۰ میلیون مترمکعب است.
وی افزود: الگوی مصرف آب در نیشابور در بخش کشاورزی ۷۳ درصد، شرب و بهداشت ۲۳ممیز هشت درصد، خدمات یک ممیز ۲ درصد و صنعت ۲ درصد است و به غیر از معدود چاه‌های دولتی و متعلق به برخی ارگان‌ها بقیه چاه‌ها مجهز به کنتور هوشمند است.
وی بیان کرد: در بخش کشاورزی یک هزار و ۷۸۲ حلقه چاه داریم که از این تعداد ۴۸۶ چاه عمیق و یک هزار و ۲۹۶ چاه نیمه‌عمیق است و از این تعداد چاه عمیق پنج حلقه چاه و از این تعداد چاه نیمه‌عمیق یک هزار و ۲۱۱ حلقه چاه غیرمجاز است.
در بخش چاه‌های شرب بهداشت ۱۴۱ حلقه چاه در بخش شهر و روستای نیشابور فعال است و از این تعداد هفت حلقه مجهز به کنتور هوشمند است.
در بخش صنعت ۴۳ حلقه و در بخش خدمات ۱۱۸ حلقه چاه فعال وجود دارد که از این تعداد ۵۰ درصد مجهز به کنتور هوشمند است.
وی اظهار کرد: در سال آبی گذشته بیش از ۹۶ درصد صاحبان چاه‌های آب کشاورزی و صنعتی مجهز به کنتور اقدام به دریافت شارژ کردند که سبب شد در کنترل مصرف و برداشت از منابع آب زیرزمینی مدیریت موثری داشته باشیم.
وی گفت: با اعمال این مدیریت مصرف ۲۱۷ کنتور آب به روزرسانی و ۲۲ حلقه چاه مجهز به کنتورهای الکترومغناطیسی و حجمی شده است و بیش از ۲۰۰ حلقه چاه غیرمجاز مسدود و از اضافه برداشت حجمی ۱۱۷ حلقه چاه جلوگیری شد که در نتیجه بیش از ۱۱ میلیون مترمکعب در مصرف آب صرفه‌جویی شد.
وی افزود: از سال ۱۳۹۶ تاکنون بالغ بر ۲ هزار چاه غیرمجاز در دشت نیشابور مسدود شده اما با این وجود در سال‌های اخیر مشکل چاه‌های غیرمجاز رشد قابل ملاحظه‌ای داشته است که دلایل اقتصادی و اجتماعی متعددی در روستاها دارد علاوه بر این مجازات‌های لازم به اندازه کافی بازدارنده نیست همچنین همکاری‌های بین بخشی با سایر دستگاه‌ها در این خصوص چندان رضایت بخش نبوده است.
کاهش کسری مخزن آب دشت نیشابور
وی افزود: با این مدیریت مصرف براساس بیلان آبی پارسال میزان کسری مخزن آب دشت نیشابور از ۱۳۴ میلیون مترمکعب به ۱۹ میلیون مترمکعب رسید و امیدواریم با حمایت دستگاه‌های قضایی و انتظامی و با سرعت بخشیدن به مسئله تعیین تکلیف چاه‌های غیرمجاز این روند را ادامه
بدهیم.
وی گفت: فرهنگ‌سازی و آگاه‌سازی مردم یکی از مهم‌ترین سیاست‌ها برای کاهش و صرفه‌جویی در مصرف آب است.
وی خاطرنشان کرد: براساس برنامه‌ریزی انجام شده در قالب طرح سازگاری با کم‌آبی پیش‌بینی شده بود که میزان کسری مخزن آب دشت نیشابور تا سال ۱۴۰۵ به صفر برسد و از ۱۴۰۵ تا ۱۴۲۰ با اعمال مدیریت مصرف و تعدیل پروانه‌های بهرهبرداری چاه‌ها و افزایش بهره‌وری و اجرای مکانیزاسیون در بخش کشاورزی، بدون اینکه بر تولید تأثیر بگذارد اضافه برداشت‌هایی که در طی این سال‌ها انجام شده و لطماتی که به سفره‌های آب زیرزمینی وارد شده
جبران شود.
لایروبی ۳۶ کیلومتر از مسیل‌ها و رودخانه‌های اصلی نیشابور
وی گفت: در بخش لایروبی و رفع تصرفات از بستر مسیل‌ها و رودخانه‌ها استان خراسان رضوی و به طور خاص نیشابور با لایروبی حدود ۳۶ کیلومتر از مسیل‌ها و رودخانه‌های اصلی در این شهرستان حائز رتبه برتر شده است که خوشبختانه این اقدامات مورد توجه برنامه‌ریزان سطح کشور قرار گرفت و بودجه بسیار خوبی در این حوزه به استان خراسان رضوی اختصاص پیدا کرد و میزان اعتبارات نیشابور در این بخش سه برابر افزایش یافت و از یک میلیارد و ۲۰۰میلیون تومان به سه و نیم میلیارد تومان رسید.
خط انتقال آب سد بار به نیشابور؛ یک و نیم همت
وی خاطرنشان کرد: یکی دیگر از طرح‌هایی که در حوزه امور مناطق آب نیشابور در دستور کار قرار دارد احداث طرح خط انتقال آب ۹۰۰ متری از سد بار به شهر نیشابور است که اعتبار آن به صورت ملی دیده شده است.
وی گفت: از سال ۱۳۹۸ که این طرح آغاز شده در قالب این طرح ۲ مخزن ۱۰ هزار مترمکعبی در شهر نیشابور احداث شده و خط انتقال آب سه و نیم کیلومتر از مخزن غزالی تا باغ امین‌الاسلامی اجرا شده که در ادامه آن تا چهار راه کمال ظرف سه ماه آینده اجرایی خواهد شد و بدین‌ترتیب طرح آبرسانی زون پنج شهر نیشابور که بخش وسیعی از شهر را دربرمی‌گیرد تکمیل خواهد
شد.
وی افزود: به دلیل اینکه موضوع تخصیص آب سد بار بلاتکلیف بود و با ۲ میلیون مترمکعبی که از این سد برای شهر نیشابور در نظر گرفته شده بود سرمایه‌گذاری برای اجرای خط انتقال و تصفیه‌خانه به لحاظ اقتصادی توجیه‌پذیر نبود.
وی گفت: برای اجرای حدود ۳۵ کیلومتر خط انتقال از سد بار تا شهر نیشابور و احداث تصفیه‌خانه طبق برآوردهای انجام شده یک و نیم همت اعتبار مورد نیاز است.
وی خاطرنشان کرد: پیش از این طبق برآوردهای انجام شده میزان آب جمع‌آوری شده سالیانه در سد بار ۱۲ میلیون مترمکعب پیش‌بینی شده بود که از این میزان یک میلیون سهم شهر فیروزه، پنج میلیون سهم شرکت فولاد خراسان و ۶ میلیون هم سهم نیشابور بوده اما به خاطر شرایط خشکسالی میزان آب ورودی به سد بار پنج میلیون بیشتر نبوده است.
۴۰ میلیارد برای کف‌شکنی و جابه‌جایی چاه‌های آب در نیشابور
خجسته‌پور گفت: هر سال در نیشابور به طور میانگین ۴۰ میلیارد در قالب کف‌شکنی و جابه‌جایی چاه‌های آب برای حفظ شرایط موجود هزینه می‌شود.
وی افزود: توان منابع آبی شهر نیشابور بیش از یک متر مکعب در ثانیه نیست و باید به دنبال گزینه‌های دیگری باشیم که یک گزینه سد بار است و استفاده از همه ظرفیت‌های آبی سطحی و زیرزمینی در دستور کار مدیریت منابع آب شهرستان است تا بتوانیم تا افق ۱۴۲۰ مشکل مزمن کمبود آب شهر نیشابور را به صورت پایدار
حل کنیم.
وی خاطرنشان کرد: باید اتکای نیشابور به منابع آب زیرزمینی کاسته شود و در این زمینه همان‌طور که اشاره شد باید منابع آبی متنوع‌سازی شود مانند استفاد از آب‌های سطحی و آب‌های خاکستری.
وی افزود: باید توجه داشت سرانه آب تجدیدپذیر در نیشابور ۸۵۲ مترمکعب است و براساس استانداردهای جهانی اگر این میزان کمتر از هزار متر مکعب باشد آن جامعه با شرایط بحرانی مواجه است و اگر کمتر از ۵۰۰ متر مکعب باشد فقر آبی و کمتراز ۱۰۰ متر مکعب با بی‌آبی حاد
مواجه است.
