خبرنگار: فاطمه سادات رضوی
اشاره: دانشگاه علوم پزشکی نیشابور در سال‌های اخیر با وجود فراز و نشیب‌های فراوان توانسته است گام‌های تازه‌ای در حوزه تحقیقات و فناوری بردارد. بازگشایی کوهورت سالمندی، موافقت قطعی مرکز تحقیقات بیماری‌های غیرواگیر، استقلال مالی و مکانی و همچنین توسعه هسته‌های فناور تنها بخشی از دستاوردهایی است که به گفته مسئولان دانشگاه، مسیر تازه‌ای را برای ارتقای علمی و پژوهشی این مرکز ترسیم کرده است.

فعالیت‌های کوهورت سالمندی
علی غلامی معاون تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی نیشابور در توضیح فعالیت‌های صورت گرفته در مرکز تحقیقات و کوهورت سالمندی نیشابور گفت: این مکان از سال ۱۳۹۲ آغاز به کار کرد و داده های پایه آن بین سال‌های ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۸ جمع آوری شده است. در این دوره حدود ۷ هزار و ۵۰۰ سالمند پذیرش شدند. این پروژه به عنوان اولین کوهورت سالمندی کشور ، مطالعه‌ای طولی است که تغییرات و بیماری‌های افراد در گذر زمان را بررسی می‌کند. طبق پروتکل تصویب شده، این کوهورت ۱۲ ساله است و هر ۲ سال یک بار پیگیری انجام می‌شود. اکنون دومین مرحله پیگیری در حال جمع‌آوری است.
او افزود: پیگیری دوم مطالعه از شهریور پارسال شروع شده و تاکنون حدود ۲۷۰۰ نفر مورد بررسی قرار گرفته اند .
موافقت قطعی مرکز تحقیقات بیماری های غیر واگیر
غلامی اظهار کرد: اسفند پارسال موافقت قطعی مرکز تحقیقات بیماری‌های غیرواگیر دانشگاه علوم پزشکی نیشابور اخذ شد که تأثیر چشمگیری در ارتقای رتبه علمی دانشگاه خواهد داشت.
غلامی به مزایای موافقت قطعی مرکز تحقیقات اشاره کرد و افزود: ۲ مزیت اصلی این موافقت شامل دریافت بودجه مجزا، مستقل از دانشگاه، و همچنین دریافت چارت تشکیلاتی اختصاصی برای مرکز تحقیقات است.

جایگاه نیشابور در کوهورت‌های کشور
معاون تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی نیشابور گفت: در استان خراسان رضوی تنها دانشگاهی که کوهورت سالمندی دارد نیشابور است و در سطح کشور نیز نخستین آن به نیشابور تعلق دارد. پس از آن اردکان یزد، گیلان و تبریز فعالیت خود را آغاز کرده‌اند.
غلامی بیان کرد: در کوهورت سالمندی نیشابور بیش ار ۷ هزار نفر مورد بررسی قرار گرفتند که با توجه به تعداد زیاد افراد انجام این پروژه بسیار سخت بوده است.

چشم‌انداز ایجاد پژوهشکده
وی افزود: انتهای سال آینده برای گرفتن موافقت قطعی سومین مرکز تحقیقات اقدام خواهد شد. طبق قوانین اگر ۳ مرکز تحقیقات موافقت قطعی داشته باشند، می‌توان نسبت به نفر مجوز پژوهشکده اقدام کرد. در صورت تحقق این هدف، وارد مرحله تازه‌ای می‌شویم که یک پژوهشکده می‌تواند حوزه تحقیقاتی دانشگاه را از نظر علمی و نیروی تخصصی پژوهشی متحول کند.

استقلال مالی و مکانی
غلامی از استقلال مالی این معاونت تحقیقات دانشگاه خبر داد و گفت: برای نخستین بار بعد از ۱۴ سال توانستیم استقلال مالی پژوهش را به دست آوریم. نظام نوین مالی اکنون جدا شده است . پیش از این، بودجه‌های آموزش و پژوهش به صورت یکجا وارد یک حساب می شد.
او ادامه داد: دومین دستاورد، استقلال مکانی بود که پس از ۱۴ سال محقق شد. اکنون با همراهی ریاست و اعضای محترم هیات رئیسه دانشگاه ساختمان امام خمینی ۲۷ به معاونت تحقیقات و فناوری اختصاص یافته است و در طبقه منفی یک این ساختمان، آزمایشگاه جامع تحقیقات قرار دارد که دستگاه‌های ما به آنجا منتقل می‌شود.

چالش تجهیزات
وی اظهار کرد: خوشبختانه با راه‌اندازی مجدد آزمایشگاه جامع تحقیقات و آزمایشگاه کوهورت سالمندی، بعضی از دستگاه‌ها دوباره به کار گرفته شده‌اند. ولی متاسفانه تکلیف بعضی از دستگاهای مربوطه هنوز مشخص نشده است.

مجله علمی دانشگاه
علی غلامی افزود: یکی از بخش‌هایی که سریع پیگیری کردیم مجله دانشگاه بود. اگر کمی دیرتر اقدام می‌کردیم، امتیاز آن از دست می‌رفت. مجله، ویترین علمی دانشگاه است زیرا از سراسر دنیا دیده می‌شود. این مجله مدتی تعطیل بود و آخرین شماره آن بهار ۱۴۰۱ منتشر شده بود. از آنجا که این نشریه فصل‌نامه است، باید در هر سال ۴ شماره چاپ شود اما خوشبختانه طی یک سال گذشته ۸ شماره منتشر شده است و تاحدودی عقب افتادگی جبران شده است.

تعریف سالمندی
علی غلامی در پاسخ به پرسشی درباره تعریف سالمندی بیان کرد: تعریف سازمان جهانی بهداشت برای سالمندی ۶۰ سال است، اما در اکوهورت سالمندی۵۰ سال در نظر گرفته می‌شود تا فرایند پیر شدن نیز بررسی شود. به عنوان مثال، افرادی که در سال ۱۳۹۵ با سن ۵۲ سال وارد کوهورت شدند، اکنون ۶۱ سال دارند.

کمیته تحقیقات و فناوری دانشجویی
غلامی با اشاره به اینکه کمیته تحقیقات و فناوری دانشجویی ما در سطح کشور جزو بهترین ها است بنحوی که در سال ۱۴۰۲ از ۱۰۰ امتیاز ممکن ۶۷ امتیاز کسب کردیم و به احتمال زیاد در ارزشیابی سال ۱۴۰۳ امسال این امتیاز بالای ۷۰ خواهد شد.

هسته ها و واحد های فناور
او افزود: در بخش فناوری سلامت و مرکز رشد، سال گذشته ۹ هسته فناور وجود داشت که ۲ مورد غیرفعال بودند اما اکنون به ۱۳ هسته رسیده است. از این میان، محصولات ۲ واحد فناور تجاری‌سازی شده و وارد بازار توزیع شده‌اند. هفته گذشته نیز با شرکت آکام تفاهم‌نامه‌ای امضا کردیم تا محصولات تجاری‌شده ما را به کشورهای همسایه همچون ترکمنستان، ارمنستان، آذربایجان ، عمان و … معرفی کند.
غلامی بیان کرد: به امید خدا تا پایان امسال یا سال آینده تحول بزرگی در پژوهش رقم خواهد خورد و نشانه‌های آن از هم‌اکنون قابل مشاهده است.
در پایان دکتر غلامی گفت: معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی نیشابور با پشت سر گذاشتن دوره‌ای از رکود، اکنون در مسیر تازه‌ای از رشد و تحول قرار گرفته است. استقلال مالی و مکانی، تثبیت جایگاه کوهورت سالمندی، ارتقای مجله علمی و گسترش هسته‌های فناور، همه نشان‌دهنده عزم جدی دانشگاه برای حضور پررنگ‌تر در عرصه پژوهش‌های ملی و بین‌المللی است.

افزایش کیفیت خدمات درمانی و کاهش فشار روانی بر مراقبین درمانی با اجرای طرح‌های پژوهشی
در بخش تخصصی نشست خبری، علی خطیب، عضو هیأت علمی گروه پرستاری دانشگاه، خلاصه دو مقاله خود را که در چند ماه گذشته در مجلات معتبر بین‌المللی چاپ شده بود ارائه کرد که توجه شما را به مصاحبه خاتون‌شرق با ایشان جلب می‌کنیم.
لطفاً خودتان را معرفی کرده و سوابق علمی، پژوهشی، اجرایی و علمی خود را بیان کنید.
با سلام علی خطیب، محقق و عضو هیات علمی گروه پرستاری دانشگاه علوم پزشکی نیشابور هستم.

دلیل اصلی شما برای انتخاب این طرح های تحقیقاتی چه بود و چه کسانی در این پژوهش یاری‌دهنده شما بودند؟
دلیل اصلی انتخاب این پژوهش‌، نیاز جامعه و سیستم درمانی کشور به کاهش فشار کادر درمان، بهبود سلامت عمومی و افزایش ظرفیت نظام درمان از طریق راه‌کارهای عملیاتی و نوین است. در این مجموعه مطالعات تلاش شده با به کار بری روش‌های علمی پژوهش‌ و در عین حال مداخلات نوآورانه و بومی‌سازی شده در کاهش بار موجود و در ارتقاء سلامت موثر باشیم. در انجام این پژوهش‌ها تیمی از اساتید، پژوهشگران و کادر درمان داخل و خارج از کشور همکاری داشته‌اند.

آخرین پژوهشتان را معرفی کرده و با معرفی ویژگی‌ها و نوآوری‌های آن در خصوص موضوعات و محورهای آن شرح دهید.
در پژوهش اول با توجه به ظرفیت‌های فرهنگی و مذهبی جامعه ایرانی به بررسی تأثیر باورهای مذهبی و به خصوص باور به معاد بر افزایش تاب‌آوری و کاهش احساس تنهایی سالمندان اختصاص داشت که مطابق با یافته این باورها نقشی مهم در سلامت روانی و جسمی سالمندان دارند و به طور معناداری منجر به افزایش تاب‌آوری سالمندان می‌شوند. در پژوهش دوم، به بررسی تاثیر آموزش و مراقبت تلفنی (تله‌نرسینگ) مراقبین بیماران دو قطبی پرداخته شده که این مداخله نیز توانست فشار مراقبتی را تا ۶۵ درصد کاهش دهد و تاب‌آوری مراقبین را بیش از ۳۵ درصد افزایش دهد.

آیا این پژوهش به مرحله اجرا و بهره‌برداری رسیده است؟
بله، هر دو پژوهش پس از اثبات علمی و نتایج معنادار، به مرحله اجرا رسیده‌اند و نتایج آن در مجلات معتبر بین المللی به چاپ رسیده است و تاثیرات مثبتی در بهبود وضعیت بیماران و مراقبین نشان داده‌اند.

این طرح پژوهشی چه گره‌ای از مشکلات مردم باز خواهد کرد؟
این طرح‌ها می‌توانند با کاهش فشار روانی و فیزیکی بر مراقبین، کیفیت خدمات درمانی را ارتقا داده و از بار زیاد مراکز درمانی بکاهند. به ویژه آموزش همراهان بیماران کمک می‌کند مراقبت بهتر و مؤثرتری در منزل انجام شود و از مراجعه‌های غیرضروری به بیمارستان جلوگیری شود.

انتظار شما از مسئولین و متولیان امور پژوهشی در زمینه حمایت و یا توسعه فعالیت‌های مشابه چیست و چه راهکارهایی پیشنهاد می‌کنید؟
با توجه شرایط کشور و سیر ناگزیر سالمندی توصیه می‌شود توجه ویژه‌ای به مقوله سالمندی و جوانی جمعیت شود و با برنامه‌ریزی‌های مدون و علمی برای حمایت از طرح‌های عملیاتی و کاربردی در این زمینه اقدام شود.

اگر توضیح دیگری در خصوص برنامه‌های جاری آینده و اهدافتان دارید در خاتمه این گفتگو بفرمایید؟
تلاش ما این است که پژوهش‌ها را از حالت تئوری خارج کرده و سمت کمک واقع‌گرایانه و مثبت در سیستم سلامت کشور پیاده کنیم. با توجه به شرایط امروز هدفمان در پژوهش‌های آتی ارتقای کیفیت مراقبت‌‌ها و استفاده از ظرفیت‌های موجود و بهبود کیفیت زندگی جامعه خواهد بود.همچنین امیدوارم بتوانیم تجربه طرح‌های موفق مانند تله نرسینگ را در سطح ملی گسترش دهیم تا در بحران‌های احتمالی و نیاز‌های فعلی قابلیت استفاده. داشته باشد و مثمر ثمر گردد.
لازم به ذکر است پیش از آغاز نشست خبری خبرنگاران حاضر تحت برنامه ارزیابی سلامت شامل سنجش شاخص‌های تن‌سنجی، آزمایش خون و مشاوره تخصصی تغذیه قرار گرفتند.
این اقدام زمینه‌ای فراهم ساخت تا آنان تجربه‌ای عملی و مستقیم از رویکردهای پیشگیرانه و ارتقایی نظام سلامت که در مطالعه کوهورت سالمندی برای مراجعین ارائه می‌شود، دریافت کنند.