دیزباد؛ سرزمین دوستداران محیط‌زیست
در دل شهرستان زبرخان، روستایی قرار دارد که نام آن با تعهد به طبیعت و حفاظت از محیط‌زیست گره خورده است. دیزباد را سرزمین دوستداران محیط‌زیست می‌نامند؛ جایی که مردمش با شعار «مبادا شکار، مبادا تبر بر درخت و بهار، محیط و زمین را نکو پاک‌دار» سبک زندگی خود را تعریف کرده‌اند. این روستا نه تنها الگویی برای گردشگری پایدار است، بلکه نمادی از مشارکت واقعی مردم در نگهداشت منابع طبیعی و تنوع زیستی به شمار می‌رود؛ الگویی که به گفته کارشناسان، کشور امروز بیش از هر زمان دیگری به آن نیاز دارد.

بازدید مدیرکل دفتر مشارکت‌های مردمی از دیزباد
محمدحسین بازگیر مدیرکل دفتر مشارکت‌های مردمی و مسئولیت اجتماعی سازمان حفاظت محیط‌زیست در بازدید از روستای دیزباد به عنوان یک روستای نمونه گردشگری و حافظ محیط‌زیست گفت: روستای دیزباد در شهرستان زبرخان، به عنوان سرزمین دوستداران محیط‌زیست در کشور شناخته می‌شود و با شعار «مبادا شکار، مبادا تبر بر درخت و بهار، محیط و زمین را نکو پاک‌دار» نمادی از تعهد به حفاظت از منابع طبیعی و حفظ تنوع زیستی است.

نیاز به فرهنگ دیزباد در سراسر کشور
وی اظهار کرد: در کشور نیازمند مردمی مانند اهالی روستای دیزباد هستیم که برای محیط‌زیست اهمیت بسیاری قائل هستند.

از افسانه‌ها تا امروز؛ نبرد انسان و طبیعت
وی با بیان اینکه دنیا از گذشته با غلبه طبیعت بر انسان شروع شده و در افسانه‌های قدیمی هم است، افزود: گرچه انسان تا یک زمانی هیچ گاه زورش به طبیعت نمی‌رسید؛ اما از زمانی نیازها، ابزارها و روش‌های انسان از داشته‌های طبیعی پیشی گرفت و کوه‌ها را تخریب، رودخانه‌ها را خشک و جنگل‌ها را نابود کرد.

تخریب طبیعت به نام توسعه
مدیرکل دفتر مشارکت‌های مردمی و مسئولیت اجتماعی سازمان حفاظت محیط‌زیست با اشاره به اینکه از وقتی انسان‌ها قدرت پیدا کردند و ابزارهایی در دست گرفتند، به نام ساخت جاده، استخراج معادن و ایجاد خطوط لوله، به تخریب طبیعت پرداختند، بیان کرد: شیوه تعامل انسان‌ها با طبیعت در دوره‌های مختلف تاریخی متفاوت بوده و نگرش‌ها به این موضوع به شدت متنوع است. این تفاوت در دیدگاه‌ها در مکاتب و جغرافیای مختلف نیز به وضوح قابل مشاهده است.

احترام به طبیعت؛ اصل تغییرناپذیر
وی بیان کرد: گرچه مدل رفتار و گفتار و بهره‌برداری ما در طول زمان تغییر کرده اما این پیشینه وجود داشته و هیچ گاه احترام به طبیعت در مکاتب بشری و مذاهب تغییر نکرده است.

طبیعت؛ بستر همه توسعه‌ها
بازگیر با بیان اینکه هر اتفاقی بخواهد بیفتد بستر آن طبیعت است، افزود: حتی هوش مصنوعی و تمامی اتفاقاتی را که در این فضا دنبال می‌کنیم پشتوانه آن طبیعت است؛ در واقع سیستم‌هایی که هوش مصنوعی را پشتیبانی می‌کند انرژی خود را از طبیعت می‌گیرند.
وی با اشاره به اینکه حتی اگر برای یک لحظه طبیعت از این‌ها گرفته شود از هم خواهند پاشید، اظهار کرد: طبیعت بستر همه توسعه‌ها است.

نقش مردم در توسعه پایدار
مدیرکل دفتر مشارکت‌های مردمی و مسئولیت اجتماعی سازمان حفاظت محیط‌زیست، توسعه را یک فرآیند دانست و بیان کرد: مشارکت زمانی اتفاق می‌افتد که برنامه درستی داشته باشیم و این زمانی تحقق خواهد یافت که مشارکت انجام شود و مهم‌ترین ذینفع در تمامی برنامه‌ها هم مردم هستند.

فرهنگ‌سازی بدون باور نتیجه ندارد
وی با بیان اینکه هر آموزش و فرهنگ‌سازی منجر به تغییر نمی‌شود، اظهار کرد: تا زمانی که اهمیت موضوعی را درک نکنیم و انجام آن را دوست نداشته باشیم فرهنگ‌سازی منجر به تغییر نخواهد شد.

حرکت به سمت حکمروایی مشارکتی
بازگیر با اشاره به اینکه باید اهمیت حفاظت از طبیعت را باور کنیم، خاطرنشان کرد: باید به سمت حکمروایی که در دستور کار دنیا قرار دارد رفت تا همه افراد جامعه در کارهای خوب مشارکت کنند.

الگویی از دیزباد برای همه کشور
وی گفت: اگر نمی‌توانیم در انجام کارهای خوب مشارکت داشته باشیم لااقل جلوی آن را نگیریم و سر راه مردم نایستیم، چراکه مردم دیزباد به خوبی این مسیر را رفته‌اند.

عبور دیزباد از سنت به مشارکت واقعی
بازگیر با بیان اینکه مردم دیزباد از رسم و رسوم و مدیریت‌های سنتی و قدیمی عبور کرده‌اند و مشارکت واقعی را در حفاظت از محیط‌زیست و طبیعت رقم زده‌اند، اظهار کرد: در بین مردم دیزباد می‌توان نشاط و امید را دید.

تقدیر از مردم دیزباد
مدیرکل دفتر مشارکت‌های مردمی و مسئولیت اجتماعی سازمان حفاظت محیط‌زیست با تقدیر از تلاش‌های مردم دیزباد در نگهداشت طبیعت و محیط‌زیست، افزود: اقدامات مردم دیزباد بسیار ارزشمند و قابل احترام است و باید آن را گسترش داد.

دیزباد؛ روستایی که خود حافظ محیط‌زیست است
وی با اشاره به اینکه در برخی مناطق مردم نمی‌گذارند در حفاظت از محیط‌زیست پاسگاه محیط‌بانی بزنیم اما در این روستا خودشان حافظ محیط‌زیست هستند، تصریح کرد: مردم دیزباد باید به توسعه افکار بلند و ارزشمند خودشان کمک کنند.

کار خیر محدود به مدرسه‌سازی نمی‌شود
در ادامه این برنامه حسین بازگیر مدیرکل دفتر مشارکت‌های مردمی و مسئولیت اجتماعی سازمان حفاظت محیط‌ زیست کشور در جمع فعالان محیط زیست نیشابور و سبزوار گفت: کار خیر در دنیای امروز تنها به مدرسه‌سازی یا حمایت از تیم‌های ورزشی محدود نمی‌شود، بلکه حفاظت از طبیعت و محیط زیست به‌عنوان بزرگ‌ترین مسئولیت اجتماعی باید در اولویت قرار گیرد.

مسئولیت اجتماعی در نگاه نوین
وی در نشست با فعالان زیست‌محیطی خراسان رضوی اظهار داشت: همه ما در هر سطحی تکالیفی نسبت به خانواده، جامعه و طبیعت داریم. کار خیر امروز یعنی تلاش برای حفظ بخشی از محیط زیست. باید این نگاه اصلاح شود که مسئولیت اجتماعی تنها به اقدامات خیریه سنتی خلاصه شود. در همین راستا نیز در برنامه هفتم توسعه، دولت قانون جدیدی در حوزه مسئولیت اجتماعی در نظر گرفته است.

تهدیدهای جدی برای محیط‌زیست ایران
وی با اشاره به تهدیدهایی چون تخریب منابع طبیعی توسط صنعت، چرای بی‌رویه دام، بحران آب، فرونشست دشت‌ها و گسترش آلودگی‌ها افزود: گاهی محیط زیستی‌ها با عقاید درست خود تنها می‌مانند، اما نباید از مسیرمان عقب‌نشینی کنیم. باید سیاستمدارانه رفتار کنیم تا بتوانیم سیاست‌های غلط را اصلاح کنیم.

دغدغه‌های فعالان محیط زیست
در ادامه این نشست، تعدادی از فعالان و پیشکسوتان محیط زیست به بیان دغدغه‌های خود پرداختند و بار دیگر پرده از حقیقت تلخی برداشت: در روزگاری که بحران آب، فرونشست زمین و آلودگی هوا آینده زیست‌بوم کشور را تهدید می‌کند، نگاه جامعه به مسئولیت اجتماعی همچنان در قالب سنتی آن متوقف مانده است.

سبزوار؛ از آب گوارا تا آلودگی شدید
سید امین طبسی، فعال و پیشکسوت محیط زیست اهل سبزوار در این نشست گفت: سبزوار که زمانی به آب آشامیدنی باکیفیت شهرت داشت، امروز جزو آلوده‌ترین شهرهای ایران است. معادن و برداشت‌های بی‌رویه، محیط زیست این منطقه را به مرز نابودی کشانده و دشت داورزن با فرونشست شدید روبه‌رو است.

نیشابور؛ از برش بهشت تا شکاف‌های ۷۰ کیلومتری
حبیب‌الله متحدین، فعال محیط زیست نیشابور اظهار داشت: نیشابور روزگاری برشی از بهشت بود، اما امروز ۳۲ سال است تغذیه آب ندارد و دشت نیشابور دچار شکاف‌های ۷۰ کیلومتری شده است. شرکت‌های دانش‌بنیان باید فناوری‌هایی برای کاهش حرارت نیروگاه‌ها و کنترل ساخت‌وساز با نماهای آلاینده طراحی کنند.

لزوم توجه به آبخیزداری
مرتضی انسان، عضو نظام مهندسی و از فعالان حوزه منابع طبیعی بر ضرورت آبخیزداری تأکید کرد و گفت: برای حفاظت از سدهای خاکی هیچ حمایتی نمی‌شود. بارها در جلسات مختلف از مسئولان خواسته ام از سدهای خاکی حمایت کنند اما توجهی نمی شود.
وی در ادامه از پیشنهادش به نظام مهندس گفت که اگر ناودان خانه‌ها به چاه‌های جذبی هدایت شود، می‌توان بخشی از سفره‌های زیرزمینی را تغذیه کرد.

ارزش درختان و گیاهان بومی فراموش‌شده
حسین خوافی از فعالان محیط زیست به ارزش درختان و گیاهان بومی اشاره کرد و گفت: ارزش زیستی یک درخت بلوط تا ۲۰ میلیارد تومان برآورد می‌شود، اما کسی توجهی ندارد و هیچ مدیری این مسئله را درک نمیکند. ریواس و آنغوزه، دو گیاه ارزشمند نیشابور هستند که حتی در گزارش روزولت به چرچیل در ۸۰ سال پیش به آن اشاره شده است، ولی هنوز مورد غفلت قرار دارند.

هشدار درباره قدرت و ثروت
یکی از نکات مهم این نشست، هشدار فعالان درباره نقش مخرب صاحبان قدرت و ثروت در نابودی طبیعت بود.
حجت‌الاسلام ساجدی در همین باره اظهار کرد: اگر محیط زیست بخواهد حفظ شود، نیازمند قدرت قضایی و قوانین بازدارنده است. نهادهای مردمی به‌تنهایی توان مقابله با تخریب‌گران را ندارند.