سعید صفارائی – خبرنگار
در سال‌های گذشته یکی از بزرگترین جفاهایی که در حق نیشابور و مناطق اطراف آن روا شده، ارتقای بخش‌ها به شهرستان به بهانه توزیع عادلانه بودجه و توسعه‌یافتگی است.
سیاستی که ظاهراً با نیت خیرخواهانه صورت گرفته، اما در عمل منجر به تضعیف انسجام منطقه‌ای و تضعیف شاخص‌های کلان توسعه شده است و اثرات منفی این مرزبندی‌های سیاسی و ارتقای اداری به بهانه تقسیم عادلانه بودجه کم‌کم در حال ظهور و بروز است.
ارتقای بخش به شهرستان غالباً به‌عنوان ابزاری برای توزیع عادلانه‌تر بودجه‌های استانی و کشوری معرفی می‌شود اما تجربه نشان داده این سیاست به‌جای ایجاد عدالت، منجر به ناکارآمدی در توزیع منابع شده است.
با ارتقای بخش‌ها به شهرستان، ساختارهای اداری موازی ایجاد می‌شود. این ساختارها نه‌تنها هزینه‌های جاری دولت را افزایش می‌دهند، بلکه باعث پراکندگی بودجه‌ها می‌شوند. در نتیجه، به‌جای سرمایه‌گذاری‌های کلان و راهبردی در حوزه‌های زیرساختی، بودجه صرف هزینه‌های جاری و غیرمولد می‌شود.
مورد دیگر اینکه هر شهرستان جدید، به دلیل داشتن منابع محدود و ضعف در زیرساخت‌ها، برای جذب بودجه بیشتر وارد رقابت با دیگر شهرستان‌ها می‌شود. این رقابت‌ها اغلب بر اساس فشارهای سیاسی و نفوذ مقامات محلی شکل می‌گیرد و در نهایت توزیع بودجه را از معیارهای علمی و اولویت‌های توسعه‌ای دور می‌کند.
سیاست‌گذاران باید توجه داشته باشند برخلاف ادعاهای اولیه مبنی بر توسعه‌یافتگی، ارتقای بخش‌ها به شهرستان اغلب منجر به کاهش شاخص‌های توسعه انسانی می‌شود. زیرا بودجه‌های محدود به بخش‌های کوچکتر تقسیم می‌شود و امکان اجرای پروژه‌های بزرگ‌مقیاس و راهبردی از بین می‌رود.
همچنین مرزبندی‌های سیاسی جدید و تکه‌تکه کردن مناطق، اثرات منفی متعددی بر توسعه و انسجام اجتماعی داشته.
نیشابور، با تاریخ غنی و جایگاهی که در خراسان بزرگ داشته است، اکنون با تقسیم به مناطق کوچکتر، هویت تاریخی خود را از دست می‌دهد. این مسئله نه‌تنها از لحاظ فرهنگی زیان‌بار است، بلکه باعث می‌شود این منطقه در جذب سرمایه‌گذاری و گردشگری نیز دچار ضعف شوند.
از سوی دیگر مرزبندی‌های جدید زمینه‌ساز اختلافات منطقه‌ای می‌شود و هر منطقه تلاش می‌کند خود را از کلیت تاریخی و فرهنگی نیشابور جدا کند و به‌عنوان واحدی مستقل شناخته شود و این تنش‌ها مانعی جدی برای همکاری‌های بین‌منطقه‌ای و توسعه پایدار است.
همچنین با ایجاد مرزبندی‌های جدید، بسیاری از منابع طبیعی و اقتصادی به‌صورت ناعادلانه میان مناطق تقسیم می‌شود و این مسئله باعث می‌شود مناطقی که پیش از این از منابع مشترک بهره می‌بردند، دچار کمبود شوند و توسعه آن‌ها متوقف شود.
به نظر می‌رسد بهتر است به جای تمرکز بر ارتقای بخش‌ها به شهرستان و مرزبندی‌های سیاسی، سیاست‌گذاران راهکارهایی را اتخاذ کنند که به توسعه واقعی و پایدار منجر شود مانند:
تمرکز بر توسعه منطقه‌ای یکپارچه: به‌جای ایجاد شهرستان‌های کوچک با ظرفیت محدود، باید برنامه‌های توسعه منطقه‌ای تدوین شود که تمام مناطق را به‌عنوان بخشی از یک کلیت در نظر بگیرد. این رویکرد می‌تواند به توزیع عادلانه‌تر منابع و اجرای پروژه‌های کلان منجر شود.
توجه به اولویت‌های واقعی: تخصیص بودجه باید بر اساس نیازهای واقعی مناطق و شاخص‌های توسعه انجام شود، نه فشارهای سیاسی و سهم‌خواهی‌های محلی.
حفظ هویت تاریخی و فرهنگی: سیاست‌گذاران باید به جای حذف نام و نشان نیشابور از مناطق مختلف، بر تقویت هویت تاریخی و فرهنگی این شهر بزرگ تمرکز کنند.
در نهایت، ادامه این سیاست‌های تفرقه‌افکنانه، بیش از پیش به منافع مردم منطقه آسیب خواهد زد.
لازم به ذکر است اگر این روند ادامه یابد در مطالب بعدی با صراحت بیشتری به موارد عینی در این رابطه و تصمیم‌گیرندگان آن‌ها پرداخته خواهد شد.
نیشابور و مردمش شایسته سیاست‌هایی هستند که به توسعه پایدار و عدالت اجتماعی منجر شوند، نه شکاف و اختلاف.
