دکترحمید عباسی
استادیار آموزش بهداشت و ارتقا سلامت گروه بهداشت عمومی، دانشکده بهداشت و پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی نیشابور

سندرم پیش از قاعدگی(Premenstrual Syndrome: PMS) اختلالی در چرخه قاعدگی برخی زنان است که از یک هفته قبل تا چند روز پس از قاعدگی به صورت ترکیبی از علائم فیزیکی، رفتاری و روانی آن را تجربه می کنند که زندگی زنان را مختل و کیفیت زندگی آنان را تحت تأثیر قرار میدهد.
از نظر میزان شیوع، ۹۵درصد زنان علایمی با شدت متفاوت و در ۵ درصد زنان، شدت به گونه ای است که اختلالات عملکردی را در فرد به وجود می آورد.

علایم سندرم پیش از قاعدگی ۶ تا ۱۲ روز پیش از خونریزی آغاز و ۱ تا ۴ روز بعد از خونریزی ادامه دارد و تاکنون در حدود ۱۵۰ علامت به عنوان علایم سندرم پیش قاعدگی شناخته شده است که در دو دســته قرار می گیرند؛
۱-علابم روانی
۲-علائم فیزیکی علایم روانی شامل افسردگی، خلق و خوی متغیر، ضعف و خستگی، تند مزاجی و علایم فیزیکی شامل حساسیت پستان ها، درد کمر، نفخ شکم و… هست که بر اساس شدت این علایم، شدت عارضه مشخص می شود.

عوامل مختلفی بر میزان شیوع این سندروم موثر هستند که در این میان می توان به سن، مصرف سیگار، الگوهای غذایی، مصرف قرص ضدبارداری، ژنتیک و سبک زندگی اشاره کرد.
خواب تمام جنبه های زندگی را تحت تاثیر قرار می دهد. خواب نقش اساسی در سلامت و عملکردهای اجتماعی-رفتاری، کیفیت زندگی و تندرستی، هوشیاری، عملکرد شناختی، سطح انرژی بدن، عملکرد جسمانی فرد دارد به طوری که کیفیت پایین خواب باعث ایجاد مشکلاتی از قبیل بی حوصلگی و افسردگی فرد در اجتماع و محیط خانه می شود.
محققان معتقدند که کیفیت خواب ممکن است نقش بسیار مهمی در کاهش یا افزایش علائم پیش از قاعدگی داشته باشند. تا کنون مطالعات زیادی بر روی اثر تغییر در سبک زندگی بر روی علایم پیش قاعدگی انجام شده است.
در مطالعه ای که توسط محقیقن دانشگاه علوم پزشکی نیشابور انجام شده است ارتباط کیفیت خواب با علائم پیش از قاعدگی در زنان مراجعه کننده به مراکز بهداشتی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج این تحقیق نشان داده است که بین کیفیت خواب پایین و سندرم پیش از قاعدگی ارتباط مستقیمی وجود دارد و با کاهش کیفیت خواب زنان میزان بروز علایم سندرم پیش از قاعدگی بیشتر می شود. به عبارتی زنان دارای کیفیت خواب ضعیف ۳٫۲۹ برابر بیشتر از زنان دارای کیفیت خواب خوب علائم سندرم پیش قاعدگی را تجربه می‌کنند.
با توجه به نتایج دیگر احتمال بروز سندرم پیش از قاعدگی نیز با سن ارتباط منفی وجود داشت و زنانی که جوان‌تر بودند ۰٫۹۵ برابر کمتر از زنان مسن تر دچار علائم سندرم پیش قاعدگی می‌شوند .
از آن جایی که اختلال نارسایی پیش از قاعدگی ( pmdd ) علائم تقریبا مشابه اما شدید تری نسبت به سندرم پیش از قاعدگی دارد، شیوع آن درصد کمتری نسبت به سندرم پیش از قاعدگی در زنان نشان داد. بنابراین از آن جایی که خواب در سلامت انسان یک متغیر اثرگذار بوده و می‌تواند در تشدید سندروم پیش از قاعدگی موثر باشد، می توان با بالا بردن سطح کیفیت خواب بر میزان بهبود سالمت روان و برخی از متغیرهای سندروم پیش قاعدگی موثر واقع شد .بنابراین طراحی، اجرا وارزیابی مداخلات آموزشی توسط کارکنان و مدیران بهداشتی برای بهبود کیفیت خواب و کاهش علایم سندرم پیش از قاعدگی ضروری است.

واحد ترجمان دانش سلامت
معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی نیشابور