چله بزرگ زمستان امسال، هوا را نه چندان، اما دل هایمان را حسابی سرد کرد تا همچنان چشممان به آسمان بماند و دلگرم برف و باران چله کوچک باشیم. حالا با آمدن چله کوچک (از ۱۰ بهمن)، ابرهای باران زا هم وارد کشور شده اند و قرار است برف و باران، چهره خشک ۲۷ استان کشور را نمناک کند اما باز هم نمی توان زیاد دلخوش بود چرا که پیش بینی ها از تداوم روند کاهش بارندگی در هفته های پیش رو خبر می دهد.

کاهش ۴۰ درصدی میزان بارش ها

وزارت نیرو به تازگی گزارشی منتشر کرده است که نگرانی ها از احتمال خشکسالی و مشکلات آبی کشور را تشدید می کند. طبق این گزارش، میزان بارندگی های سال آبی جاری (هر سال آبی از ابتدای مهر آغاز و تا پایان شهریور سال بعد ادامه دارد )تا ۴ بهمن ۸۵٫۵ میلی متر بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل ۴۰ درصد و در مقایسه با دوره مشابه بلند مدت، ۱۷ درصد کاهش یافته است. در همین زمینه رئیس مرکز ملی پایش و هشدار خشکسالی کشور با بیان این که چشم انداز خوبی برای بارش طی ماه های آینده متصور نیستیم گفته است: پیش بینی می شود تا پایان سال آبی شاهد خشکسالی در حد متوسط و شدید در کشور باشیم.

آب ورودی سدها ۱۰ درصد کمتر شد

بر اساس این گزارش، حجم ورودی آب به سدهای کشور ۱۰ میلیارد و ۶۱۰ میلیون مترمکعب بوده که نسبت به مدت مشابه، ۱۰ درصد کاهش یافته است. همچنین میزان ذخایر آب در مخزن سدها به ۲۶ میلیارد و ۶۳۰ میلیون مترمکعب رسیده که یک درصد کمتر از مدت مشابه سال قبل است.آخرین وضعیت سدهای مهم و مقایسه آن با سال قبل هم قابل توجه است:* سد شمیل و نیان هرمزگان: ۳۴ درصد پرشدگی- ۶۴ درصد کاهش* سد زاینده‌رود اصفهان: ۱۵ درصد پرشدگی  40 درصد کاهش* سدها و چاه نیمه‌های منطقه زابل استان سیستان و بلوچستان: چاه نیمه (۱ و ۲)  11 درصد کاهش* مخازن پنج‌گانه سدهای استان تهران: ۳۰ درصد پر شدگی- ۹ درصد کاهش* سد سفید‌رود گیلان: ۶۴ درصد پرشدگی  7 درصد کاهش

افزایش ۱۴ درصدی آب در سد دوستی

البته جای شکرش باقی است که ذخایر آبی برخی سدها هم افزایش یافته است، از جمله : * سد دوستی خراسان رضوی: ۴۹ درصد پرشدگی – ۱۴ درصد افزایش* سد شیرین‌دره خراسان شمالی : ۸۴ درصد پرشدگی – ۴ درصد افزایشتغییری که آغاز شده است

به گفته کارشناسان، کاهش بارندگی و افزایش دما از مهم ترین نشانه های تغییر اقلیم است که در کشور ما هم مشاهده شده است. علاوه بر کاهش متوسط بارندگی های طی ۵۰ سال اخیر، روند افزایش دما در این مدت هم تداوم داشته و  طبق گزارش مرکز ملی پایش و هشدار خشکسالی، دمای هوای ایران از سال ۱۳۵۰ تا ۱۳۹۸، به میزان ۲٫۱ درجه گرم تر شده و زنگ خطر تغییر اقلیم را به صدا در آورده است. 

رئیس مرکز ملی پایش و هشدار خشکسالی : سرعت افزایش دما در ایران، بالاتر از جهانی

کاهش بارندگی ها، افزایش دما و نشانه های تغییر اقلیم، موضوعاتی است که درباره آن با رئیس مرکز ملی پایش خشکسالی گفت وگو می کنیم. «احد وظیفه» اظهار می کند: در اواخر پاییز امسال بارندگی های خوبی در کشور داشتیم اما در چند هفته اخیر و همچنین در سه هفته پیش رو، میزان بارش ها باز هم کمتر از حد نرمال خواهد بود.

هر سال یک میلی متر بارانِ کمتر!

وی ادامه می دهد: به احتمال زیاد بارش ها در اسفند نرمال باشد اما در آن صورت هم کاهش بارندگی های اخیر تاثیرش را در سال آینده می گذارد و پیش بینی می کنیم آثار این کم بارشی ها، تا انتهای سال آبی آینده (پایان شهریور) در بیشتر استان ها مشاهده شود. وی می افزاید: ۵۰ سال قبل بارش متوسط سالیانه در کشور ۲۷۵ میلی متر بوده که حالا به ۲۳۵ میلی متر رسیده است ،یعنی ۴۰ میلی متر کاهش بارندگی در ۵۰ سال، یعنی هر سال حدود یک میلی متر بارندگی کمتر.با «احد وظیفه» درباره تغییر اقلیم هم گفت وگو می کنم و او می گوید: یکی از تبعات تغییر اقلیم، گرمایش جهانی و افزایش دماست که میزانش در کشور بالاتر از متوسط جهانی است. این یک اتفاق نامطلوب است چرا که با افزایش تبخیر و تعرق، نیاز آبی بخش کشاورزی افزایش می یابد. او از یک پیش بینی نگران کننده هم خبر می دهد: در گزارش های بین المللی پیش بینی شده است که در سال های آینده دما در نقاط سردسیری مانند روسیه افزایش می یابد و این اتفاق می تواند برای آن ها مفید و کاربردی باشد اما در برخی کشورها مانند ایران روند افزایشی دما و کاهش بارندگی ادامه خواهد داشت و وضعیت، رفته رفته نامطلوب تر خواهد شد.

آبخوان هایی که خالی شد و پُر نشد

احد وظیفه به مصرف آب در حوزه کشاورزی هم اشاره می کند، حوزه ای که طبق اعلام مسئولان، بیشترین مصرف و بیشترین هدر رفت آب در این بخش اتفاق می افتد. کمبود بارش ها در  چند سال اخبر منجر به خالی شدن آبخوان ها و سفره های زیرزمینی شده  است در حالی که جایگزینی برای آن نداشته ایم. کشاورزی تامین کننده امنیت غذایی ماست و طبیعتا نمی شود آن را تعطیل کرد اما باید تلاش کنیم با فناوری های جدید، از ذخایر آبی موجود استفاده بهینه کنیم.