محبوبه ذالیانی
بارزترین مثال آن قبل از ورود تلفن همراه به ایران بود. زمانی که شماره تلفن منزل باب بود و وقتی می خواستیم شماره بدهیم تلفن منزل را عنوان می کردیم. در آن دهه هرچه شماره رندتر بود حفظش راحتتر میشد و شماره دهنده و شماره گیرنده از رضایت وافی و کافی برخوردار می شدند. کم کم تلفن همراه وارد ایران شد آن موقع هر کسی تلفن همراه نداشت بنابراین صاحبان آن در واقع دارنده های اولیه شماره های رند در کل کشور به شمار می آمدند. کم کم که تلفن همراه باب شد چشم خیلی ها خیره به آن شماره های رند و معدود بود و آن رقم های مشابه که صرفا برای یک تماس ساده بود با رقم های بالا خرید و فروش می شدند؛ حتی حالا که اپراتورهای مختلف در ارائه خط های تلفن همراه فعالیت می کنند و اکثر ایرانی ها صاحب چند خط تلفن هستند با این حال برای همه آنها، خط رند حال دیگری است. حالا این رقم های رند از دنیای ارتباطات وارد زندگی یا بهتر است بگویم سرنوشت برخی افراد شده است. آنها نه تنها دوست دارند تلفن خانه یا همراه شان رند باشد که حتی به دنبال اعداد و ارقام مشابه در تاریخ تولد فرزندشان هستند. ۹/۹/۹۹ نزدیک است و این تاریخ خاص باعث شلوغی اتاق زایمان بیمارستان‌ها شده است.
سمیرا پسرش را ۶/۶/۹۶ به دنیا آورد؛ شلوغ‌ترین روز بیمارستان. آن قدر شلوغ که او ۲ ساعت تمام در حالی که درد می کشید و آماده زایمان بود؛ معطل کردند تا وارد اتاق زایمان شود. سمیرا، زایمان طبیعی داشت اما می‌گوید خیلی از زنان تاریخ زایمان سزارین‌شان را به آن روز هماهنگ کرده بودند!
خیلی دور از ذهن نبود که ۷/۷/۹۷ از راه برسد و اتاق‌های زایمان شلوغ نشود. «صف‌های طولانی زایمان در بیمارستان‌ها.» اخبار غیر رسمی حکایت از افزایش زایمان‌ها در دومین هفته پاییز داشت. درواقع خبرها از کانال‌های تلگرامی درآمد؛ هر چند که هیچ منبع رسمی تاییدش نکرد. با این حال بعید به نظر می‌رسد مادرانی که همیشه دنبال ثبت تاریخ تولد فرزندشان در روزهای خاص بوده‌اند، از این تاریخ به همین راحتی‌ها گذشته باشند.
برخی خانواده ها تاریخ تولد رند را شیک می دانند
هماهنگی زایمان با تاریخ تولد مادر، پدر، مادربزرگ، پدربزرگ، سالگرد ازدواج و… حالا مدت‌هاست که تبدیل به یکی از دغدغه‌های خانواده‌ها از همان هفته‌های اول بارداری شده. موضوعی که قبلا از سوی وزارت بهداشت مورد توجه قرار گرفته بود.
منیره زیباکلام، متخصص زنان و زایمان در این باره می گوید: «متاسفانه برخی والدین تمایل دارند تاریخ تولد نوزادشان را خودشان انتخاب کنند و در نظر می‌گیرند که نوزادشان در روز ازدواج یا تاریخ‌های ویژه‌ای به دنیا بیاید و تاریخ سزارین را بر اساس آن انتخاب می‌کنند اما دستکاری تاریخ تولد فاجعه است و این‌گونه رفتار کردن با سلامت نوزادان و نسل آینده کشور نگران‌کننده است.»
وی معتقد است: «دستکاری در تاریخ زایمان‌ها، میزان بستری نوزاد در ان‌ای‌سی‌یو و حتی مرگ نوزادان را افزایش می‌دهد. ضمن آنکه زایمان زودرس، اختلال در مغز، قلب، دستگاه گوارش و ریه جنین ایجاد می‌کند.»
با این حال، یک شرط را هم میان حرف‌هایش می‌گنجاند: «اگر جابه‌جایی تاریخ در روزهای مجاز باشد، ممکن است خیلی مشکلی ایجاد نکند، مثلا اگر تاریخ زایمان دو سه روز دیگر باشد، می‌توان آن را جابه‌جا کرد اما برای جابه‌جایی زمان‌های طولانی مثلا یک ماه خیلی زیاد است و برای جنین خطرناک است.»
مادران باردار که مراجعه‌کننده این متخصص زنانند، بارها از او برای انجام زایمان در تاریخ‌های خاص درخواست کرده‌اند: «خیلی‌ها می‌خواهند تاریخ تولد فرزندشان رند باشد یا می‌خواهند در تاریخ‌ها و روزهای خاصی اتفاق بیافتد، مثل تولد خودشان یا سالگرد ازدواجشان. ما در مواجهه با این درخواست‌ها، گاهی مقاومت می‌کنیم، نمی‌پذیریم و گاهی هم اگر امکانش وجود داشته باشد انجام می‌دهیم.».»
زیباکلام معتقد است که دستکاری در تاریخ زایمان، به صلاح مادر و نوزاد نیست: «نارسایی ریه جنین، مهمترین پیامد زایمان زودرس است که خیلی هم می‌تواند هزینه‌بر باشد و ممکن است منجر به بستری شدن نوزاد در بخش ان‌ای‌سی‌یو شود، حتی ممکن است عوارض طولانی مدتی داشته باشد.»
به گفته او، متخصصان معمولا با دستکاری در تاریخ تولد، موافقت نمی‌کنند: «سه روز بعد از هفته سی‌ونهم دوره بارداری، دیگر پزشک برای زایمان خیالش راحت می‌شود و فقط و فقط در آن زمان امکان چنین دستکاری هایی وجود دارد.»
زیباکلام معتقد است که خانواده‌ها تولد فرزندشان در یک روز خاص را شیک می‌دانند و هیچ تفکر یا باور خاصی پشت این انتخاب‌ها وجود ندارد. وی اصرار خانواده‌ها برای ثبت زایمان در تاریخ مشخصی را غیر منطقی می‌داند: «پزشک باید برخورد علمی با خانواده‌ها داشته باشد؛ چرا که آنها تنها برای لوکس بودن ماجرا می‌خواهند در تاریخ مشخصی زایمان داشته باشند وگرنه دلیل دیگری ندارند.»
او از خانواده‌ها می‌خواهد تا سلامت نوزاد را فدای تولد در تاریخ شیک و قشنگ نکنند؛ چرا که این یک فرهنگ نادرست در ایران است و هیچ جای دنیا این مسأله وجود ندارد: «مادران باردار اجازه دهند همه چیز روال عادی خود را طی کند زیرا این به نفع سلامت مادر و نوزاد است.»
مهم نیست آدم در چه روزی به دنیا بیاید
پارمیدا ۶/۶/۶۶ به دنیا آمده و به گفته “شراره” که یکی از دوستانش است، این تاریخ در زندگی پارمیدا خیلی پررنگ است، همیشه هم اعلام می‌کند که متولد این ماه است، نزدیک تولدش که می‌شود، دیگر همه می‌دانند او متولد چه تاریخی است: «به نظرم این تاریخ خیلی در زندگی‌اش تأثیر گذاشته.» شراره خودش متولد ساعت ۵ بعدازظهر، ۶/۵/۶۶ است و از تکرار دو عدد ۵ و دو عدد ۶ خوشش می‌آید: «عدد ۶ خیلی در زندگی من تأثیر گذاشته، من کلا از عددهای زوج خوشم می‌آید.»
سارا مادر الناز هم خیلی دوست داشت دخترش ۵/۵/۹۵ به دنیا بیاید اما پزشکش به او گفته بود که آن تاریخ روز شلوغی است و بهتر است یک روز زودتر، زایمان کند. زایمان هم سزارین بود و مشکلی برای جابه جایی تاریخ وجود نداشت: «دلم می‌خواست دخترم در تاریخ رندی به دنیا بیاید، می‌خواستم دخترم در تاریخ تولد همسرم که یازدهم است به دنیا بیاید که پزشک گفت محیط رحمم در حال خشک شدن است و برای جنین خطرناک است.»
از نظر سارا تولد در یک تاریخ خاص، هیچ تفاوتی در سرنوشت آن فرد ایجاد نمی‌کند، فقط تلاشش این بوده که عددها با هم جور دربیایند: «واقعا مهم نیست آدم در چه روزی به دنیا بیاید اما بعضی‌ها دوست دارند تاریخ تولد فرزندشان با خودشان یکی باشد. یا روی تاریخ‌های رندی تأکید می‌کنند، چرا؟ چون می‌خواهند خاص باشند. به نظرم مثل خط موبایل است، می‌خواهند رند و خاص باشد.»
آتنه یکی از همان کسانی است که برای هماهنگی تولد دختر و مادرش، بچه‌اش را یک هفته زودتر به دنیا آورد؛ ۲۰ اسفند برای او تاریخ قابل توجهی بود. حتی قابل توجه‌تر از سلامت فرزند!
دستکاری تاریخ تولد در بیمارستان خصوصی است
نازنین خداوردی، پرستار یکی از بیمارستان‌های دولتی می‌گوید: «معمولا زایمان‌هایی که تاریخشان دستکاری شده در بیمارستان‌های خصوصی انجام می‌شود نه بیمارستان‌های دولتی. روند زایمان در این بیمارستان خیلی طبیعی بود، ما با افزایش زایمان‌ها مواجه نبودیم، اگر هم قرار است شلوغ شود در بیمارستان‌های خصوصی این اتفاق می‌افتد، چون در آن بیمارستان‌ها اغلب زایمان‌ها، سزارین است.»
به گفته این پرستار، در بیمارستان‌های دولتی تنها زایمانی که موعدش باشد و همراه با درد زایمان باشد انجام می‌شود: «البته یکی دو روز تأخیر در زایمان یا انجام زایمان زودتر به اندازه یکی دو روز، مشکلی برای جنین ایجاد نمی‌کند.»
خداوردی ادامه می دهد: «در تاریخ ۸/۸/۹۸ بخش زایمان یکی از بیمارستان های خصوصی یکی از شلوغ ترین روزهای خود را گذراند. نزدیک به ۳ برابر ظرفیت روزانه بخش زایمان، مادران جوان را پذیرش کرده بودند. پرستارها و سوپروایزرها از این حجم مراجعه بخصوص تردد همراهان مادران کلافه شده بودند. بیشتر مراجعه‌کنندگان البته این شلوغی و ازدحام را پیش‌بینی کرده بودند، برای‌شان دور از ذهن نبود که هشتمین روز از هشتمین ماه سال ۹۸ برسد و جای خالی در اتاق‌های زایمان باقی نماند. برای همین مادرانی که دنبال ثبت تاریخ تولد فرزندشان در تاریخ لاکچری بودند از چند ماه قبل با پزشک معالج‌شان مشورت و هماهنگ کرده‌اند که زایمان‌شان حتماً در این روز خاص انجام شود.»
در فضای مجازی هم بسیاری نسبت به این مساله واکنش نشان داده اند. غالب واکنش در مذمت این کار بوده و بیشتر کاربران معتقدند تاریخ تولدهای به اصطلاح لاکچری بیشتر در بیمارستان های خصوصی و در خانواده هایی که متعلق به یک طبقه خاص هستند، انجام می شود.
این افراد محتوا محور نیستند
زهره البرزی، دکترای جامعه‌شناسی است. او در تحلیل اصرار بعضی خانواده‌ها برای زایمان در یک تاریخ مشخص می‌گوید: «در فرهنگ، رفتارها و کنش‌هایی داریم که به دو دسته جمعی و فردی تقسیم می‌شوند، رفتارهای جمعی خمیرمایه هیجان دارد و رفتارهای فردی، تقدیرگرایی. تقدیرگرایی یعنی ارجاع علت امور به یک دنیای ماورا. این موضوع در فرهنگ ما خیلی دیده می‌شود و این معنی را می‌دهد که ما نمی‌خواهیم مسئولیت کار خودمان را بپذیریم و همواره دنبال این هستیم که به گردن دیگری یا شرایط دیگر، بیندازیم.»
او ادامه می‌دهد: «کسی که مثلا می‌خواهد فرزندش در تاریخ ٧مهر به دنیا بیاید، این مسأله برایش مهم است که مسئولیت خوشبختی فرزندش را به مرجع دیگری غیر از خودش بسپرد. متاسفانه ما این فرهنگ تقدیرگرایی را زیاد می‌بینیم که به نوعی سلب مسئولیت از خود است.» به گفته این جامعه‌شناس، تقدیرگرایی، تعقل را به حاشیه می‌کشد و کارهای هیجانی را به نمایش می‌گذارد: «افرادی که زیاد به دنبال این مسائلند، خیلی محتوا محور نیستند و در گروه قالب‌گراها قرار می‌گیرند.»
