فاطمه قاسمی
در آستانه سال تحصیلی جدید، مدادها تراشیده و کیف‌ها برداشته شده‌اند، اما در نیشابور، شهر تاریخ و علم، ۶۸۰ دانش‌آموز با نیازهای ویژه با مانعی بزرگتر از پله‌های مدارس روبرو هستند: غفلت از حقوق دسترسی‌پذیری.

مدارس نیشابور: میدانی از موانع برای آینده‌سازان
تصور کنید کودکی با چشمانی پر از امید، هر روز صبح پا به مدرسه می‌گذارد، اما اولین پله، اولین رمپِ کار گذاشته نشده، آرزوهایش را به یأس بدل می‌کند. این روایت تلخِ روزانه ۶۸۰ دانش‌آموز توانخواه در نیشابور است که تحت پوشش اداره بهزیستی این شهرستان قرار دارند. دکتر علی صدر، رئیس اداره بهزیستی نیشابور، هشدار می‌دهد: برای برخی از این آینده‌سازان که با معلولیت دست و پنجه نرم می‌کنند، مدرسه نه یک محیط یادگیری، که یک میدان پرمانع است.

حق تحصیل، نه امتیاز؛ درسی که هنوز آموخته نشده!
اگرچه دانش‌آموزان با نیازهای ویژه در مدارس خاص آموزش می‌بینند و رویاهای بلندی دارند – قبولی دانش‌آموز روشن‌دل با رتبه برتر کنکور گواه این مدعاست – اما مسئولیت ما در قبال دانش‌آموزانی که برای رسیدن به نیمکت درس باید از پله‌های بلند عبور کنند یا برای دیدن تخته سیاه با دیواری از محرومیت روبرو هستند، فراموش نشود. دکتر صدر با بغضی فروخورده می‌گوید: بسیاری از مدارس ما حتی از ابتدایی‌ترین ضوابط مناسب‌سازی برای دانش‌آموزان دارای معلولیت محروم هستند. تصور دانش‌آموزی بر روی ویلچر که هر روز با نگاه درمانده والدینش به پله‌های مدرسه روبرو می‌شود، یا دانش‌آموزی با اختلال بینایی که به دلیل نبود علائم راهنما، در مسیرهای مدرسه احساس ناامنی می‌کند، تلنگری به وجدان جمعی ماست.
دکتر صدر، حضور دانش‌آموزان با معلولیت در مدارس فاقد مناسب‌سازی را نقض آشکار حق تحصیل می‌داند و تاکید می‌کند: این شرایط نه تنها بر کیفیت یادگیری، بلکه بر عزت نفس و سلامت روان این کودکان تأثیر عمیقی می‌گذارد. کلاس‌های نامناسب و عدم توجه به نیازهای خاص هر دانش‌آموز، تصویری تلخ از بی‌توجهی به حقوق اولیه این قشر آسیب‌پذیر ترسیم می‌کند.

انتظار از مسئولین، گامی به سوی عدالت!
مناسب‌سازی محیط آموزشی یک حق است، نه یک امتیاز! این جمله، قلب تپنده اعتراض به وضعیت موجود است. در جامعه‌ای که هنوز درگیر نهادینه کردن مفهوم حق برای همه شهروندان است، چگونه می‌توان انتظار داشت که نیازهای ویژه دانش‌آموزان، اولویت اصلی مسئولین قرار گیرد؟
با وجود ۶۸۰ دانش‌آموز نیازمند در نیشابور، انتظارات از نهادهایی چون اداره نوسازی و تجهیز مدارس و آموزش و پرورش، بسیار بالاست. دکتر صدر خواستار عزمی جدی در راستای رفع این مشکلات و قرار دادن موضوع مناسب‌سازی مدارس در اولویت کاری است. او قاطعانه می‌گوید: سرمایه‌گذاری برای فراهم آوردن محیطی عادلانه برای تمام دانش‌آموزان، سرمایه‌گذاری برای آینده‌ای روشن‌تر و جامع‌تر برای همه ماست.
پیام امید به خانواده‌ها؛ تنها نیستید!
در پایان، دکتر صدر با تبریک آغاز ماه مهر، پیامی برای خانواده‌های دانش‌آموزان با نیازهای ویژه دارد: «بیایید کاری کنیم که مدرسه برای هر دانش‌آموزی، بدون توجه به شرایط جسمانی‌اش، به راستی «خانه دوم» ما باشد.» این امید، نیازمند اقدام عملی و فوری مسئولین است.
در حال حاضر، مدارس ویژه‌ای برای دانش‌آموزان کم‌شنوا، کم‌بینا، نابینا و دارای معلولیت ذهنی زیر نظر سازمان مدارس استثنایی در سطح شهر و شهرستان فعالیت می‌کنند، اما این اقدامات نباید مانع از تلاش برای فراگیری و دسترس‌پذیری در تمام مدارس شود.
آیا نیشابور، مهد علم و فرهنگ و هنر، این بار نیز صدای فریاد فرزندانش را خواهد شنید و گامی عملی برای رفع موانع تحصیلی برخواهد داشت؟ آیا مدرسه، واقعاً خانه دوم برای همه دانش‌آموزان خواهد شد؟ پاسخ این سوالات، در گرو اقدام فوری و مسئولانه متولیان امر است.