فرمانداری، میراث فرهنگی و ستاد تسهیلات نوروزی نیشابور، نوروز امسال، در امتحان معرفی مهد تمدن شرق به مسافران و گردشگران، نمره‌ی مردودی گرفتند؛ افراد و گروه‌هایی از گردشگران و مسافران به خاتون شرق گفتند وضعیت آرامگاه‌های عطار و مشاهیر نیشابور، هیچ تناسبی با شهرت و تاریخ فرهنگی این شهرستان بزرگ ندارد.
به دنبال پیام‌های شهروندان در خصوص وضعیت آرامگاه‌های عطار، مشاهیر، یغما و منطقه‌ی تاریخی شادیاخ در ایام نوروز، گزارشگران خاتون شرق ضمن بازدید میدانی از این مکان‌های تاریخی و گردشگری، به میان مردم و گردشگران نوروزی منطقه رفتند و با آنان به گفتگو نشستند. گردشگران نیز شرایط محیطی، بهداشتی، تزئیناتی و اجتماعی این سایت‌ها و استقرارها را بسیار نامناسب و سطح پایین ارزیابی کردند.
به گزارش خاتون شرق، شرایط و وضعیت محیطی آرامگاه عطار، بسیار نامناسب بود. باغچه‌های داخل محوطه‌ی آرامگاه به بدترین وضعیت ممکن رها شده بودند. حوض مقابل آرامگاه که در وسط محوطه‌ی ورودی آرامگاه قرار دارد و اولین جایی است که چشم گردشگران به آن می‌افتد، کثیف و لجن‌آلود بود و مأموران یا عوامل اجرایی ستاد تسهیلات، حتی آب حوض را هم عوض نکرده بودند و فواره‌ای هم اگر داشت خاموش بود و حوض به برکه‌های راکد بیابانی شباهت داشت.
داخل آرامگاه عطار، تهویه ندارد و بوی عرق پا و بدن افراد مختلف، در محیط بسته‌ی آرامگاه موج می‌زند. بسیاری از گردشگران به محض اینکه به مدخل ورودی آرامگاه می‌رسیدند با استشمام بوی بد داخل آرامگاه، از رفتن پشیمان می‌شدند و برمی‌گشتند.
بنرهای تبلیغاتی خصوصی روی نرده‌های خیام و عطار!
بلیط ورودی آرامگاه عطار که در روزهای اول و دوم فروردین ۵ هزار تومان بود یک باره و بدون هیچ مقدمه‌ای در روز سوم فروردین ۲۰ هزار تومان شد و برای گردشگران خارجی این مبلغ به ۲۵ هزار تومان افزایش یافت، بنا بر این نیشابوریانی که با مهمانان خود در سه روز متوالی یا متناوب به این مکان می‌آمدند شگفت‌زده می‌شدند که چطور در یک شبانه‌روز قیمت بلیط ورودی ۴ تا ۵ برابر شده است.
در میدان مقابل آرامگاه و در روبروی گردشگرانی که با خودرو به این محل می‌آمدند فقط بنر معرفی آرامگاه کمال الملک نصب شده بود که آن هم وضعیت و طراحی خوبی نداشت و محتوای آن از داخل خودروها قابل رؤیت نبود.
جالب اینکه در نرده‌های جلویی محوطه‌ی آرامگاه عطار، دو بنر تبلیغاتی مربوط به محل‌های تجاری خصوصی اطراف منطقه‌ی تاریخی نصب شده بود اما خبری از بنرهای معرفی آرامگاه‌های عطار و کمال‌الملک در این نرده‌ها دیده نمی‌شد و خیلی جالب بود که صاحبان این محل‌های تجاری خصوصی، چگونه بنرهای تبلیغاتی خود را بر نرده‌های آرامگاه‌های مشاهیر جهانی همچون خیام و عطار نصب کرده‌اند و هیچ‌کس هم به آنها اعتراضی نکرده است!
آرامگاه تنگ و تاریک شیخ عطار، تهویه ندارد
وضعیت محوطه‌ی آرامگاه بسیار آشفته بود و هیچ کار عمرانی مفید و کارآمدی در این قسمت انجام نشده بود. گردشگرانی که با خاتون شرق گفتگو کردند از وضعیت محیطی، بوی نامطبوع رطوبت و عرق بدن داخل آرامگاه، فضای سبز داخل محوطه، وضعیت عمومی میدان جلو آرامگاه و مسائل بهداشتی و زیست‌محیطی گله‌مند و شاکی بودند. فرش‌های داخل آرامگاه بسیار کثیف و بدنما بود و به طور کلی، هیچ‌کس دلش نمی‌خواست داخل آرامگاه شود.
در فاصله‌ی بین میدان آرامگاه عطار و آرامگاه مشاهیر، انواع و اقسام دستفروش‌ها، فالگیرها، درشکه‌چی‌ها، اسب، قاطر، الاغ، افرادی با ظاهر آشفته، سه‌چرخه‌های مخصوص حمل بار و سایر عوامل کثیف‌کننده و آشفته‌ساز محیطی به چشم می‌خورد و فالگیرها به شکلی نامناسب، به دنبال گردشگران می‌رفتند و سمج‌وار از آنها می‌خواستند که فال‌شان را بگیرند.
شخم زدن محوطه‌ی آرامگاه مشاهیر در بدترین زمان ممکن
در پشت سر دست‌فروشان که آرامگاه مشاهیر قرار دارد یک حصار آبی‌رنگ گونی‌ها دور تا دور آرامگاه کشیده شده بود و وسایل و امکانات بنایی و ماشین‌آلات ساختمانی، همه‌ی محوطه را اشغال کرده بود.
با سرک کشیدن درون این حصار آبی‌رنگ پاره‌پوره، می‌توانستی شخم‌زدن محیط آرامگاه مشاهیر را ببینی و ظاهر محوطه‌ی آرامگاه مشاهیر که میدان جنگ را تداعی می‌کرد، هر بیننده‌ای را مشمئز و ناراحت می‌کرد.
نکته‌ی جالب اینکه بیشتر گردشگرانی که در اطراف این آرامگاه تردد می‌کردند به دنبال آرامگاه پرویز مشکاتیان، اسلامی ندوشن و گرایلی بودند تا با این مشاهیر نیشابور دیداری داشته باشند اما متأسفانه، شهرداری و شورای شهر نیشابور، بدترین زمان ممکن را برای بهسازی و مرمت این آرامگاه انتخاب کرده بودند و وضعیتی بسیار زننده از این محیط پدید آمده بود که گردشگران را از نیشابور منزجر می‌ساخت.
چهره‌ی اسف‌انگیز سایت شادیاخ
به فاصله‌ی ۱۰۰ متر از آرامگاه مشاهیر، منطقه‌ی تاریخی شادیاخ قرار دارد که در سال‌های گذشته، موزه‌ی کوچکی از آثار یافت شده در کاوش‌های این منطقه نیز در آن وجود داشت که امسال این موزه به موزه‌ی باستان‌شناسی نیشابور در کاروانسرای عباسی منتقل شده بود.
وضعیت سایت شادیاخ نیز به هیچ عنوان شرایط مناسبی نداشت و با اینکه مأمور و راهنمای گردشگران شادیاخ می‌گفت که روزانه سه هزار بازدید از این منطقه صورت می‌گیرد اما مشاهدات خاتون شرق نشان می‌داد که این گفته درست نیست و تعداد گردشگرانی که ما در طول دو ساعت بازدید از این محل مشاهده کردیم، بیش از ۲۰ نفر نبود.
شرایط نابسامان سایت شادیاخ در کنار اوضاع فیزیکی سایت، سقف و داربست‌ها، کنده‌کاری‌ها، گودال‌ها و راهروهای اطراف به اضافه‌ی تپه‌ها و گله‌های گل و خاک به همراه کلی نرده و آهن و وسایل ساختمانی، چهره‌ای اسف‌انگیز به این سایت داده بود به گونه‌ای که گردشگران نه تنها رغبتی به بازدید از آن نداشتند بلکه اگر راهنمای گردشگری که در آرامگاه عطار برای پاسخگویی به مسافران حاضر بود به آنها توضیح نمی‌داد، مسافران هیچ الگوی راهنمایی به سایت شادیاخ نداشتند و به احتمال زیاد از همان محل آرامگاه عطار برمی‌گشتند و به سمت آرامگاه‌های خیام و یغما می‌رفتند.
در بلوار عرفان، وضعیت ساختمان‌هایی که معلوم نیست با چه مجوزی، با کدام پارتی‌ها و رابطه‌ها و با چه مقدار فساد مالی و ارتباطی موفق به ساخت این هیاکل نامنظم و بدترکیب شده‌اند بسیار بدظاهر است و به هیچ‌عنوان چشم‌نوازی که محیط‌های گردشگری نیاز دارد را نداشتند.
وضعیت اسفبار آرامگاه یغما
آرامگاه یغما نیشابوری، که در ضلع جنوبی بلوار عرفان قرار دارد، یک تابلو با خط ریز که با فاصله ۵ متری از حاشیه‌ی بلوار نصب شده بود به مسافران معرفی می‌شود که از داخل بلوار و بخصوص داخل خودرو به هیچ عنوان قابل خواندن نیست و گردشگران بدون هیچ توجهی به آرامگاه از مقابل آن می‌گذرند و به سمت مسیر بازگشت به شهر می‌روند.
کمی آن‌سوتر یک تابلو برقی با عنوان «یغما نیشابوری خشتمال» دیده می‌شود که برای گردشگران و مسافران، هیچ معنایی ندارد و مسافران بسرعت از مقابل آن می‌گذرند. آرامگاه یغما نیز وضعیت بسیار اسف‌باری دارد و خرابی و ویرانی از سر و روی آن می‌بارد.
مسافرانی که به دیدن آرامگاه یغما می‌آمدند از یکدیگر و از محلی‌ها می‌پرسیدند آیا در شهر شما کسی نیست به وضعیت شرم‌آور این آرامگاه فرهنگی رسیدگی کند؟
در آرامگاه خیام وضعیت نسبتا بهتر است اگر چه در مقابل ورودی آرامگاه، بی‌نظمی ترافیکی، وضعیت به هم ریخته‌ی پارکینگ محل و همچنین کلاف شلوغ و در هم برهم کسبه، دست‌فروشان و فالگیران در اینجا هم کاملا مشهود است.
وضعیت پارکینگ این منطقه، چنان آشفته و بی‌نظم است که برخی اعضای شورای شهر در جلسه‌ی کمیسیون خدمات شهری و کمیسیون تلفیق این نهاد، بر خودسر بودن مسؤول این پارکینگ و دریافت مبالغ دل‌بخواهی از مردم اقرار می‌کردند.
فرماندار نیشابور و اعضای ستاد تسهیلات نوروزی چه پاسخی دارند؟
اگر چه گزارشگران خاتون شرق، فقط به چند منطقه و محیط گردشگری در داخل محدوده‌ی شهری نیشابور رفتند اما گزارش‌های مردمی از سایر نقاط شهرستان نیز حاکی بود که شرایط شهرستان از نظر عمرانی، تزئینات، خدمات نوروزی، راهنمایان توریسم، تابلوها و بنرهای جاده‌ای و خیابانی و سایر المان‌ها و نشانه‌های بهار، بسیار اسفبار بوده و گردشگرانی که امسال به نیشابور آمدند و رفتند، احتمالا از همشهریان و دوستان خود می‌خواهند که به نیشابور سفر نکنند چون همه‌ی وضعیت محیطی و گردشگری در این شهرستان، به گونه‌ای ناامیدکننده و اسفبار خراب و ویران بود.
مشخص نیست فرماندار نیشابور به عنوان رئیس ستاد تسهیلات نوروزی چه پاسخی در مورد این وضعیت دارد و میراث فرهنگی و شهرداری، چه جوابی به مسؤولان بالاتر در این زمینه می‌دهند.
اما کاملا پیداست که این مقامات، هیچ نگرانی از بابت مردم ندارند چون اگر پاسخی به شهروندان در این زمینه ندهند و رضایت و خوشایند گردشگران و مسافران را فراهم نکنند هیچ‌کس آنها را مؤاخذه نخواهد کرد.
در واقع شرایط به گونه‌ای پیش می‌رود که مردم نیشابور باید خودشان بدون توجه و بدون تکیه به مقامات و مسؤولان‌شان، خودشان این وضعیت را سر و سامان بدهند و یا گزارش عملکرد بسیار بد مسؤولان ستاد تسهیلات نوروزی نیشابور را به استان و کشور منعکس کنند شاید کسی در مشهد و تهران، از این آقایان استنطاق کند و شاید آنها هم کاری نکنند.
آیا واقعا شهرستان بزرگ و تاریخی نیشابور با تاریخ ۷ هزار ساله و شاید بیشتر و با فرهنگ و تمدنی بس عمیق و دیرگاه، با ده‌ها اثر و بنای تاریخی و فرهنگی، با داشتن صدها مکان گردشگری و تفریحی، با وجود مشاهیر جهانی همچون خیام، عطار و کمال‌الملک و با داشتن سابقه‌ی علمی و فرهنگی به قدمت هزاران سال، شایسته‌ی چنین وضع اسفبار و غم‌انگیزی است؟ این سؤالی است که مسؤولان ستاد تسهیلات نوروزی باید در مقابل مردم و شهروندان نیشابور، پاسخ بدهند.
