سعید صفارائی
غروب ۲روز قبل مریض تخت شماره پنج با علائم کرونا به علت کمبود اکسیژن به بخش مراقبت‌های ویژه منتقل شد، به جز علائم کرونا چیزی مشاهده نمی‌شد اما در کمتر از ۱۲ ساعت نشانه‌های روان آشفتگی در بیمار طغیان کرد.
هربار برای تزریق داروها به کنار تختش می‌رفت به التماس و با اصرار می‌خواست مرخص شود، شاید بیش از دارو نیاز به دلگرمی داشت تا ذهن آشفته‌اش آرام شود.
به خاطر آورد هربار دستش را می‌گرفت به سختی انگشتانش را می‌فشرد، نمی‌خواست رهایش کند، انگار با جدا شدن انگشتانش از دست بیمار تخت شماره پنج رشته امیدش هم پاره می‌شد اما رسیدگی به سایر بیماران، نوشتن گزارش شیفت و ثبت گزارش‌ها در سیستم بیش از این زمانی باقی نمی‌گذاشت.
این روزها رشته نامرئی بروکراسی اداری بر دست‌وپای فرشتگان سفیدپوش مانعی شده که آنان را از رسیدگی هرچه بهتر به بیماران باز می دارد و تاوانش را انسان‌ها با جان خود پرداخت می‌کنند.
مدیر اداره پرستاری دانشکده علوم‌پزشکی نیشابور می‌گوید: از لحاظ روانی حضور پرستار در کنار بیمار و آگاهی بخشی به او درباره روند درمانش تاثیر بسیار زیادی در روند بهبودش دارد و در شیفت‌هایی که تعداد بیماران و حجم کاری کمتر است امکان ارتباط مستقیم پرستاران با بیماران بیشتر می‌شود، فرد ارائه دهنده خدمت در گروه پیراپزشکی و پزشکی باید در کنار بیمار و در ارتباط مستقیم با بیمار باشد اما بخش زیادی از زمان پرستار صرف کارهای غیرمستقیم مربوط به بیمار می‌شود و هنوز زیرساخت‌هایی که منجر به کاهش این زمان شود ایجاد نشده است.
علی اصغر شوریابی گفت: حجم کاری پرستاران به ۲بخش ارتباط مستقیم و ارتباط غیرمستقیم با بیمار تقسیم می‌شود و بخش دوم شامل گزارشنویسی، ثبت اطلاعات آزمایش‌های بیمار در سیستم و هماهنگی برای امور مشاوره و غیره است.
وی با اشاره به اینکه سخت‌ترین گزارش برای یک پرستار گزارش‌های مربوط به از دست رفتن جان یک انسان است که سال‌ها در ذهن پرستار باقی می‌ماند اظهار کرد: هر پرستار به طور میانگین هفت تا هشت مریض تحت مراقبت دارد و باید برای هرکدام گزارشی جداگانه از روند ارائه خدمات و اتفاقات احتمالی در طول شیفتش بنویسد، بیشتر آزمایش‌ها در شیفت‌های عصر و شب انجام می‌شود که آنها هم باید ثبت شود یعنی بخشی از گزارش پرستار به صورت کتبی نوشته می‌شود و بخشی هم باید ثبت سیستم شود.
شکایت‌ها از کارکنان درمان حدود ۲۰درصد افزایش یافته
مدیر بخش پرستاری بیمارستان ۲۲بهمن نیشابور اظهار کرد: بعید می‌دانم در هیچ کجای دنیا به این شیوه عمل شود در حال‌حاضر مدت‌زمانی که پرستار باید صرف نوشتن گزارش کند بسیار بیشتر شده و این بروکراسی اداری وضعیتی را به وجود آورده که پرستار مجبور است بیش از ۵۰درصد زمانش را صرف نوشتن گزارش و ثبت درخواست‌ها در سیستم اچ آی اِس کند.
علی‌اکبر سوگندی گفت: طی چند سال گذشته شکایت‌ها از کارکنان درمان حدود ۲۰درصد افزایش یافته و تنها چیزی که پرستار می‌تواند با استناد به آن از خودش دفاع کند گزارش‌های مکتوب شیفت است و پزشک و پرستار باید همه چیز را مکتوب کنند تا در صورت شکایت بتوانند از عملکردشان دفاع کنند.
وی افزود: پرونده‌های پزشکی حکم سند قانونی را دارد و در محاکم قضایی هم مستندات مکتوب مورد استناد قرار می‌گیرد و براساس دستورالعمل‌ها و قوانین توانبخشی هم تصریح شده که همه چیز باید مکتوب شود.
سوگندی ادامه داد: علاوه بر اینها و از همه آزاردهنده‌تر قوانین بیمهای است، با اینکه لوازم مصرفی در سیستم ثبت و داروخانه هم تایید می‌کند اما بیمه تاکید دارد همه چیز باید با جزئیات ذکر شود که منطقی نیست و رعایت و ثبت همه این موارد به صورت مکتوب عمده وقت پرستار را که باید صرف توجه و رسیدگی به بیمار شود تلف می‌کند و دوگانگی بین برخی دستورالعمل‌های وزارتخانه و سازمان‌های بیمهای هم مزید بر علت شده است.
وی گفت: در حال حاضر آن‌چه که دست‌وپا گیر شده قوانین اعتباربخشی و مهم‌تر از آن قوانین بیمهای است و گزارش پرستاری یکی از مهم‌ترین مستنداتی که به آن رجوع می‌کنند و در گزارش بسیاری از جزئیات غیرضروری باید ذکر شود تا مورد قبول بیمه قرار گیرد وگرنه شامل کسورات محسوب شده و بیمه پرداخت نمی‌کند.
نصف بیشتر وقت پرستار صرف نوشتن گزارش می‌شود
یکی از ماماهای بیمارستان حکیم نیشابور که در بخش پرستاری است اظهار کرد: به طور میانگین نصف بیشتر وقت پرستار در هر شیفت صرف نوشتن گزارش می‌شود و بار روانی گزارشنویسی به خصوص درمورد مریض‌های بدحال بسیار زیاد است به طوری که پس از پایان شیفت کاری هنوز ذهنم درگیر آن است چون با کوچک‌ترین اشتباه در کم یا زیاد نوشتن یک کلمه امکان دارد دچار مشکل شوم.
فاطمه اکبرزاده گفت: تعداد بیمارانی که هر پرستار باید پوشش بدهد بیش از حد استاندارد جهانی است و پرستار در بخش اورژانس ممکن است تا ۲۰بیمار را پوشش بدهد و گاهی اوقات این شلوغی حجم کار برای پرستار طاقت‌فرسا می‌شود.
وی ادامه داد: ارائه خدمات مستقیم به هر بیمار بسته به وخامت حالش متفاوت است اما بیمار علاوه بر رسیدگی‌های جسمی نیازمند ارتباط کلامی برای بهبود وضعیت روحی و روانی هستند و حضور پرستار در کنار بیمار در این زمینه بسیار موثر است و حضورش در کنار بالین بیمار برای او امیدبخش و دلگرم کننده است.
مدیر اداره پرستاری دانشکده علوم‌پزشکی نیشابور گفت: اولویت پرستار بر ارائه دارو و آموزش‌های اولیه و پس از آن ثبت گزارش که زمان زیادی را به به خود اختصاص می دهد قرار دارد و ارتباط با بیمار در درجه بعدی اهمیت قرار می‌گیرد.
علی‌اصغر شوریابی اظهار کرد: پرستاران موظفند به هر بیمار در زمان پذیرش و ترخیص آموزش‌های اولیه را درباره نحوه استفاده از داروهای مورد نیاز و مواردی که باید رعابت نماید ارائه کنند و هرسال کلاس‌های ارتباط بین فردی برای پرستاران برگزار می شود تا این ارتباط بین پرستار و بیمار تقویت شود و هر ماه به طور تصادفی ۲۰درصد از بیماران ترخیص شده از بیمارستان انتخاب شده و با آنان تماس گرفته می شود و نظرشان درباره نحوه ارائه خدمات و میزان رضایتشان ارزیابی می‌شود.
وی افزود: در بخش عادی بیمارستان هر پرستار هشت بیمار را پوشش می‌دهد و این تعداد در بیمارستان ۲۲بهمن نیشابور برای هر پرستار به طور میانگین ۶ تا هفت بیمار است و با این حجم بروکراسی اداری حجم گزارش‌هایی که هر پرستار باید بنویسد بسیار زیاد است در صورتی‌که در سال‌های ۱۳۸۲ و ۱۳۸۳ که طرح‌مان را می‌گذرانیم حجم مکتوبات بسیار کمتر بود، در آن زمان هم هر پرستار هشت بیمار را پوشش می‌داد ولی حجم گزارش‌ها بسیار کمتر بود اما امروز حجم زمانی که صرف نوشتن گزارش و ثبت سیستم می‌شود چندین برابر شده است.
وی خاطرنشان کرد: قرار بود گزارشنویسی در سراسر کشور به صورت الکترونیک درآید و دستورالعملش هم آمد که البته آن هم مشکلات خاص خود را دارد به عنوان مثال برای هر پرستار باید یک سیستم کامپیوتر تهیه شود ولی فضای کافی برای این تعداد سیستم در بیمارستان وجود ندارد و زیرساخت آن هم‌فراهم نشده است.
وی گفت: هنوز هیچ ابلاغ رسمی در خصوص الکترونیک کردن گزارش‌های پرستاران صورت نگرفته و فقط در برخی از بیمارستان‌های کرمانشاه به صورت آزمایشی در حال اجراست.
مدیر بخش پرستاری بیمارستان ۲۲بهمن نیشابور اظهار کرد: در حال حاضر حدود ۴۵۰نفر پرستار در بیمارستان ۲۲ بهمن و حدود ۳۰۰پرستاردر بیمارستان حکیم نیشابور مشغول به کار هستند و در این زمینه کمبود داریم.
علی اکبر سوگندی گفت: راهکارهای مختلفی مانند گزارش الکترونیک، تغییر و تعدیل قوانین بیمهای و کاهش بیماران تحت نظر هر پرستار وجود دارد و اگر نمی‌توانیم از حجم این بروکراسی اداری و کارهای زائد بکاهیم تعداد بیماران تحت پوشش هر پرستار را کم کنیم و برای اجرای این راهکار هم نیازمند نیروی انسانی بیشتر هستیم.
نظام درمانی باید بیمار محور باشد
متخصص بیهوشی و نماینده هیات امنا در بیمارستان قمر بنی هاشم نیشابور گفت: حدود ۱۰سال از اجباری شدن گزارشنویسی برای پرستاران می‌گذرد و درخواست الکترونیک شدن گزارشنویسی پرستاران را هم مطرح کرده‌ایم.
دکتر رضا غرویان اظهار کرد: زمانی این مسئله که گزارشنویسی پرستاران ۸۰درصد وقت و توانشان را می‌گیرد و باید برای آن راه‌حلی پیدا کرد از سوی وزیر وقت آقای هاشمی وقت مطرح شد.
وی خاطرنشان کرد: برخی اوقات پیش آمده پرستار به خاطر ننوشتن یک مورد در گزارشش با اینکه رسیدگی و خدمات مورد نظر را انجام داده بود محکوم شده و این اشکالی است که از قوه‌قضائیه و هیات بدوی نظام‌پزشکی شروع می‌شود.
وی ادامه داد: قوه‌قضائیه هنوز ارائه گزارش را بر روی سی‌دی قبول نمی‌کند و باید به صورت مکتوب باشد به طوری‌که امروز بایگانی‌های بیمارستان به حد اشباع رسیده است.
دکتر غرویان خاطرنشان کرد: نظام درمانی باید بیمار محور باشد و نحوه پذیرش و ارائه خدمات را به نحوی سازماندهی کند که بیشترین مراقبت و رسیدگی به بیمار انجام شود در غیر این صورت پرستار هرچقدر هم تلاش کند نخواهد توانست به نحو مطلوب ارائه خدمات کند.
پرستاران به عنوان یکی از ارکان اصلی نظام بهداشت‌ودرمان مسئولیت مراقبت های بهداشتی بیماران را برعهده داشته و حلقه واسط بین بیماران و پزشکان هستند و تمام‌جتیه‌های سلامت بیمار را اعم از روحی و روانی باید تحت نظر داشته باشند.
جلب اعتماد و اطمینان بیمار از سوی پرستار می‌تواند تاثیر بسیار مثبتی در روند درمان بیمار داشته باشد و در این فرآیند بروکراسی اداری و قوانین دست‌وپا گیر که مانع ارتباط هرچه بیشتر پرستار و بیمار است باید برچیده شود.
ایجاد زیرساخت‌های لازم برای الکترونیک کردن گزارشنویسی پرستاران و افزایش تعداد پرستاران مهم‌ترین راهکارهای لازم برای افزایش مدت زمانی است که پرستار می‌تواند به طور مستقیم بر بالین بیمار حضور داشته باشد و این امر باید مورد توجه مدیران و مسئولان نظام بهداشت و درمان قرار گیرد.
