در حالی که محوطه‌ی باستانی واقع در شهرک فیروزه، در ضلع شمالی اتوبان نیشابور تهران، در سال ۹۳ در فهرست آثار ملی ثبت شده و بر اساس قانون، هر گونه تأسیسات و مستحدثات جدید در این منطقه، مستوجب مجازات است، شواهد عینی حکایت از آن دارد که شهرداری نیشابور، به ده‌ها واحد بلند مرتبه‌ی مسکونی در این منطقه، پروانه‌ی ساخت و ساز داده و ایجاد بنا در بسیاری از این ساختمان‌ها آغاز شده است.
بررسی‌های میدانی خاتون شرق در دو بخش شرقی و غربی بلوار شهید سلیمانی که در سال ۹۳ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است حاکی از ساخت و سازهای وسیع در این منطقه است که واحدهای مسکن ملی در جنب کارخانه‌ی آسفالت شهرداری در انتهای بلوار نیز در همین حوزه قرار می‌گیرد.
سابقه‌ی ۵ هزار ساله‌ی سکونت انسان در دامنههای بینالود
به گفته‌ی استادیار باستان‌شناسی دانشگاه نیشابور، کاوش‌های صورت گرفته از سال ۸۷ تا سال ۹۴ در این منطقه، نشان از وجود شواهد و اسنادی دارد که ساکنان باستانی این منطقه که در حدود ۴ تا ۵ هزار سال پیش در اینجا سکنا داشته‌اند، از خود بر جای گذاشته‌اند.
دکتر حسن باصفا به خاتون شرق گفت: کاوش‌های متعدد در این منطقه، منجر به تولید مقالات علمی متعدد در مجلات معتبر داخلی و خارجی گردیده که علاقه‌مندان به تمدن دیرینه‌ی نیشابور در سراسر جهان را جذب کرده است.
،،شواهد عینی در منطقه‌ی باستانی شهرک فیروزه نیشابور که به گفته‌ی مدیر پیشین میراث فرهنگی شهرستان به شماره ۲۹۲۸۱ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است، حاکی است که ده‌ها واحد ساختمانی در این منطقه در حال دریافت مجوز ساخت و ساز و یا در حال پی‌ریزی بنا هستند.
وی از تخریب محوطه‌ی باستانی شهرک فیروزه توسط واحدهای ساختمانی که از مراجع قانونی شهر، پروانه‌ی ساخت گرفته‌‌اند اظهار تأسف و شگفتی کرد.
شواهد عینی در منطقه‌ی باستانی شهرک فیروزه نیشابور که به گفته‌ی مدیر پیشین میراث فرهنگی شهرستان به شماره ۲۹۲۸۱ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است، حاکی است که ده‌ها واحد ساختمانی در این منطقه در حال دریافت مجوز ساخت و ساز و یا در حال پی‌ریزی بنا هستند.
جمع‌آوری شواهد تاریخی توسط گزارشگر خاتون شرق
گزارشگر خاتون شرق با نماینده‌ی مسؤول یکی از این واحدهای بلندمرتبه گفتگو کرد و پروانه‌ی ساختمانی صادر شده برای وی را رؤیت نمود که در تاریخ سوم تیرماه امسال صادر شده است.
به گفته‌ی مسؤول شرکت سازنده‌ی این بنا، اراضی یاد شده در حاشیه‌ی بلوار فیروزه، ملک وراث سعیدی، بزرگ‌مالک دهه‌های گذشته است که در حال حاضر به اشخاص حقیقی فروخته شده و با قطعه‌بندی، آماده ساخت هستند.
همچنین خاتون شرق در محل خاکبرداری یک مجموعه‌ی ۸ طبقه که ساخت آن آغاز شده است، در عمق سه تا چهار متری این پروژه، آثاری از سفال و استخوان را بدست آورد و قرار است این آثار در آزمایشگاه‌های باستان‌شناسی مورد بررسی علمی قرار بگیرند تا قدمت آنها روشن شود.
بر اساس نقشه‌ای که دکتر باصفا و همکارانش از مخروط بقایای رودخانه‌ی فاروب رومان در دشت پایین‌دست رشته‌کوه بینالود در این منطقه ترسیم کرده‌اند تمام ساخت و سازهای دو سوی بلوار شهید سلیمانی در داخل محوطه‌ی باستانی قرار دارند که تا اولین تپه‌ماهورهای رشته‌کوه بینالود در بالا دست روستاهای میرآباد، عیش‌اباد و صومعه امتداد دارد.
در صورتی که ادامه‌ی کاوش‌ها در این منطقه، سکونت‌گاه مجموعه‌های باستانی گروه‌های انسانی را مشخص کند، تحولی بی‌سابقه در تاریخ باستان‌شناسی نیشابور خواهد بود زیرا تلاش‌های آینده‌ی شناسایی تمدن باستانی نیشابور را از جنوب شرقی شهر فعلی به شمال غرب و دامنههای بینالود متوجه خواهد کرد.
مسکن ملی، دانشگاه نیشابور و دانشگاه پیام نور، داخل نقشه‌ی محوطه‌ی تاریخی هستند
بنا بر این نقشه، حتی دانشگاه‌های پیام نور، دانشگاه نیشابور، دانشگاه علوم پزشکی، دانشکده‌ی کشاورزی، کارخانه‌ی آسفالت، مجموعه‌ی شن‌شویی فرح‌نیا، مجموعه ۴ هزار واحد مسکن ملی در انتهای بلوار، همه و همه در داخل نقشه‌ی محوطه‌ی باستانی قرار می‌گیرند و از سال ۹۳ که این منطقه به ثبت رسیده، تمام ساخت و سازها در داخل این محوطه باید متوقف می‌شد مگر اینکه به تشخیص کارشناسان میراث فرهنگی، منعی برای ساخت نداشته باشند.
با وجود قوانین بسیار صریح که در مورد اراضی تحت حفاظت میراث فرهنگی و آثار ملی ثبت شده وجود دارد، مشخص نیست شورای شهر و شهرداری نیشابور، بر چه اساسی، مجوز ساخت برای واحدهای جدید صادر کرده‌اند و چرا نهادهای نظارتی از جمله میراث فرهنگی و سازمان بازرسی، به این مسئله ورود نداشته‌اند.
بنا بر گزارش‌های باستان‌شناسی منتشر شده، اکتشافات این منطقه، نقش مهمی در روشن‌سازی شکل‌گیری سکونت‌گاه‌های انسانی پیش از تاریخ در نیشابور دارد و بعید نیست که چنانچه در کاوش‌های آتی، سکونت‌گاه‌های اقوام اولیه‌ی ساکن این مناطق، هویدا شود، تاریخ تمدن نیشابور بزرگ را تا سپیده‌دم تاریخ، پیش ببرد.
آثار تمدنی در باغ‌ها و مزارع کشاورزی دامنه بینالود
بر اساس پیگیری‌ها و جستجوهای میدانی خاتون شرق، خاستگاه اقوام اولیه‌ی ساکن نیشابور بزرگ در این منطقه، در روستاهای دامنههای جنوبی بینالود، آثار و شواهد بسیاری دارد و در بعضی مزارع و بیابان‌های اطراف این روستاها، آثار و شواهد بسیاری از تاریخ و تمدن دیرینه‌ی نیشابور یافت می‌شود.
برخی از ساکنان روستاهای میرآباد و صومعه به خاتون شرق گفتند که بارها و بارها، کشاورزان این منطقه، در کولش باغ‌ها و مزارع‌شان، اشیاء تاریخی بدست آورده و آنها را به میراث فرهنگی تحویل داده‌اند.
همچنین مناطقی در بالادست این روستاها وجود دارد که نشانه‌های محکمی از سکونت‌گاه‌های پیش از تاریخ یا دوران تاریخی در آنها نهفته است.
یکی از شاهدان عینی به خاتون شرق گفت: در حاشیه‌ی شهرک پردیسان در تپه ماهورهای کم‌ارتفاع دامنه‌ی بینالود، خمره‌هایی بدست آمده که سرنوشت آنها معلوم نیست و ممکن است هنوز هم حفاری‌ها، آثار تاریخی زیادی را آشکار کند.
همچنین کاوشگری خاتون شرق نشان می‌دهد دو منطقه در میان رشته کوه بینالود قرار دارد که توسط روستائیان «دره یوزوفی» (ژوزف) و «دره الیاس» خوانده می‌شود و در کنار نام روستای «صومعه» می‌تواند شواهدی از سکونت مسیحیان در قرون چهار و پنج هجری در این منطقه باشد.
عملکرد شورای شهر و شهرداری، ایستادن در مقابل قانون است
به هر روی، مجوز ساختمانی برای واحدهای جدید الاحداث در منطقه‌ی تاریخی شهرک فیروزه در حالی توسط شورا و شهرداری صادر می‌شود که بر اساس قوانین برنامه‌های سوم و چهارم توسعه مصوب ۷۹ و ۸۳ مجلس، این دو نهاد موظف به همکاری در حفاظت از مناطق تاریخی شده‌اند.
به موجب ماده ۱۰۵ قانون برنامه‌ی چهارم، شوراهای شهر و روستا موظف شده‌اند علاوه بر همکاری در حفاظت از ابنیه و آثار تاریخی و بافت‌ها و محوطه‌های تاریخی، از تغییر کاربری آنها ممانعت کنند.
همچنین شوراهای شهر موظف شده‌اند بخشی از بودجه‌ی شهرداری‌ها را به امر حفاظت از بافت‌های تاریخی با نظارت ادارات میراث فرهنگی اختصاص دهند.
این نهادهای مدیریت شهری همچنین موظف شده‌اند مستحدثات جاری و حتی الزامات گذراندن تأسیسات برق، گاز، فاضلاب و تلفن در این مناطق را با لحاظ حساسیت‌های میراث فرهنگی و متناسب با وضعیت تاریخی آن ترسیم کنند.
همچنین قانون حمایت از مرمت و احیای بافت‌های تاریخی که در سال ۹۸ به تصویب نمایندگان مردم رسیده، مسؤولین سازمان اداری و استخدامی را موظف کرده در شهرهایی همچون نیشابور که دارای بافت تاریخی هستند شهرداری‌های متناسب با این بافت را ایجاد نماید و میراث فرهنگی، آیین‌نامه‌های عملیاتی این شهرداری‌ها را تدوین نماید.
از سوی دیگر ماده ۸ قانون مدیریت خدمات کشوری، مالکین خصوصی این گونه مناطق را موظف به رعایت قوا.نین حفاظتی و کاربردی عرصه و حریم آثار تاریخی نموده و متخلفین را مستحق مجازات دانسته است.
قانون حمایت از مرمت و احیای بافت‌های تاریخی، مصوب ۹۸ همچنین مالکان را به همکاری با دولت، ممنوعیت تخریب آثار، محدودیت در تعمیر و توسعه‌ی واحد ساختمانی، محدودیت در فروش محل و ممنوعیت تصرف، تملک و معامله‌ی مواد متعلق به بنایی که در این منطقه واقع شده است، موظف ساخته است.
نقش مغولان برای اعضای شورای شهر و مدیران شهری
با وجود این همه قانون، بسیار عجیب و شگفت‌آور است که شهرداری و شورای شهر نیشابور، این بار گویا در نقش و لباس مغولان امروزی، کمر همت به نابودی تاریخ و تمدن نیشابور بسته و گویا در این زمینه با سایر مسؤولان شهرستان هم‌قسم شده‌اند.
در حالی که دو عضو شورای شهر نیشابور از صدور پروانه برای مالکان اراضی این منطقه، اظهار بی‌اطلاعی کردند شهردار نیشابور علاوه بر تأیید صدور پروانه‌ی ساخت به متقاضیان، به خاتون شرق گفت که این پروانه‌ها با موافقت میراث فرهنگی صادر شده است.
در همین حال، رئیس میراث فرهنگی نیشابور با رد این گفته‌های شهردار، به خاتون شرق گفت: هر گونه مستحدثات در محوطه‌های تاریخی و باستانی می‌باید با مجوز میراث فرهنگی صورت گیرد اما تا کنون شهرداری در هیچ‌یک از مستحدثات این منطقه، از میراث فرهنگی استعلام نکرده است.
کمال خانی ضمن اظهار بی‌اطلاعی از ساخت و ساز جدید در این منطقه گفت: در سال‌های گذشته یک ساخت و ساز غیر مجاز در حال شکل‌گیری بود که ما از صاحبان این بنا و شهرداری شکایت کردیم اما این شکایت در دادگاه به جایی نرسید و دادگاه، متهمان به تجاوز به حقوق و اموال عمومی را تبرئه کرد و میراث فرهنگی در این پرونده محکوم گردید.
یک عضو شورای شهر نیشابور نیز در پاسخ به سؤال خاتون شرق مبنی بر صدور پروانه‌ی ساخت برای متقاضیان ساخت و ساز در این منطقه گفت: مردم پول داده و زمین را خریده‌اند و ما نمی‌توانیم مردم را بلاتکلیف بگذاریم.
عضو شورای شهر: میراث فرهنگی این منطقه را بخرد!
احمد همت‌آبادی در اظهاراتی عجیب تصریح کرد: اگر میراث فرهنگی، مدعی مالکیت این منطقه است بیاید این منطقه را بخرد تا کسی در آن ساخت و ساز نکند.
رئیس شورای شهر نیشابور نیز در این خصوص گفت: تا جایی که من اطلاع دارم پروانه‌ای در این منطقه صادر نشده است.
داود کمیلی‌پور در پاسخ به این سؤال که چرا در منطقه‌ای که ثبت آثار ملی شده، مجوز ساخت و ساز داده می‌شود از این موضوع اظهار بی‌اطلاعی کرد و گفت: این منطقه در فهرست آثار ملی ثبت نشده است!!
آیا با این تواصیف جا دارد که از مدیران شهری به عنوان منتسبان با چنگیزخان یاد کنیم که بر نابودی میراث تاریخی و فرهنگی نیشابور و تمدن باستانی ابر شهر، سوگند خورده و پول حاصل از فروش تاریخ و هویت نیشابور به حریصان دنیا دار را بر تمام موازین قانونی، ارزش‌های فکری، اخلاقی و انسانی دیگری ترجیح می‌دهند؟
با چنین مدیران خواب افتاده و خسته و ناکارآمدی، جا ندارد که فرماندار و دادستان شهر برای حفاظت از انفال و پیشگیری از چوب حراج زدن به تمدن کهن نیشابور وارد صحنه شوند و جلو این قانون‌شکنان را بگیرند؟
