محبوبه ذالیانی

مدتی است که تمامی مشاغل بازگشایی شده و دیگر تمامی کارمندان در محل‌های کار خود حاضر شده اند، نمره خوب یا بد دادن به این اتفاق، به عهده ما نیست اما به طور کلی انجام این کار مشکلاتی برای مادران شاغلی ایجاد کرده که تا پیش از این، فرزندان خود را به مهدکودک می‌فرستادند. البته تاکنون هیچ خبری مبنی بر بازگشایی مهدکودک‌ها نیامده و همین امر سبب نگرانی این قشر از مادران شاغل شده است.

مریم مادر شاغلی که کودکی ۴ ساله دارد، او درباره مشکلات این روزهای خود می‌گوید: خانواده‌ام در تهران هستند و برای اینکه بر سر کار حاضر شوم، باید فرزندم را در مهد بگذارم. البته تا پیش از این هم ، محل کارم شیفت‌بندی شده بود و همسرم کاملاً دورکار بود و از بچه مراقبت می‌کرد. حالا نمی‌دانم با بازگشایی تمامی مشاغل و اینکه همسرم هم باید در محل کارش حاضر شود، چکار باید کنم. بهتر است مسئولان ادارات و سازمان‌ها، برای این مشکل چاره‌ای بیندیشند، مثلاً می‌توانند اجازه دهند مادران دورکار باشند تا از مشکلات ناشی از بسته بودن مهدکودک‌ها برای امثال ما، جلوگیری شود.

معضلی برای تمام فصول

ویروس کرونا شرایط جامعه را از وضعیت عادی خارج کرد و برای مراقبت‌های بیشتر باعث تعطیلی برخی مراکز مانند مهدکودک ها، مدارس و دانشگاه‌ها و رویدادهای مختلف فرهنگی و هنری شد. تعطیلی مهدکودک ها که مرکزی برای آسایش مادران شاغل در ساعت کاری برای سپردن فرزندانشان بود،  اکنون سردرگمی این مادران را به همراه داشته است. این روز‌ها درهای تمامی مهدکودک‌ها بسته هستند و مهدکودک‌ها، تنها امور اداری و آموزش مربی‌ها را در خصوص نحوه اجرای پروتکل‌های بهداشتی در مقابله با ویروس کرونا در دستور کار دارند و هیچ کودکی پذیرش نمی‌شود. این در حالی است که مادران باید در محل کار خود حاضر شوند و کار ارباب رجوع را راه بیاندازند. هماهنگی بین مادران شاغل و مهدکودک ها موضوعی است که این روزها به معضل بزرگ خانواده ها تبدیل شده است.

 نسرین هم که کارمند یکی از ادارات است، پسری یک ساله دارد و او را به مهد کودک می‌فرستد. او می‌گوید شرایط مادرم به شکلی است که نمی‌تواند فرزندم را نگهداری کند و حالا که در مهدها هم بسته است نمی‌دانم فرزندم را کجا ببرم. به گفته این مادر شاغل، دو ماه گذشته را با شیفت رفتن‌ها توانستم مدیریت کنم. چون شیفت‌ها را با همسرم تنظیم کرده و مشکلی در خصوص نگهداری کودکمان نداشتیم. اما در مقطع کنونی که همچنان کرونا ریشه کن نشده، حتی با باز شدن مهدکودک‌ها هم، از نگرانی‌ها کم نمی‌شود. فرزندم خیلی کوچک است و نمی‌تواند دست‌های خود را بشوید و بچه‌های مهدکودک نیز گهگاهی قاشق‌های هم را در دهان یکدیگر می‌گذارند و اسباب‌بازی‌هایشان را به دهان می‌برند. پس هر چقدر مربی‌های مهد کودک بخواهند بهداشت را رعایت کنند، باز هم نمی‌توانند از کودکان کوچک یک یا دوساله به نحو شایسته مراقبت کنند. هیچ چیزی بالاتر از سلامتی بچه نیست و من ترجیح می‌دهم مرخصی بدون حقوق بگیرم.

وی می‌افزاید: برخی از مربی‌ها هم از راه دور می‌آیند و از وسایل نقلیه عمومی استفاده می‌کنند و آلودگی را با خود به مهدکودک می‌آورند. من با بازشدن مهدکودک هم، حاضر نیستم بچه را به مهد بفرستم. اما برای امرار معاش هم اگر سر کار نروم، دچار مشکل می‌شوم، بهتر است که این دورکاری‌ها ادامه داشته باشد و شیفت‌بندی‌ها تا پایان دوره بیماری ادامه پیدا کند، تا مادران شاغل با برخورداری از امتیاز دورکاری هم کار خود را انجام دهند و هم از بچه مراقبت کنند.

اگر فرزندم ناقل باشد

سیما مادری که در یکی از بانک‌ها شاغل است، می‌گوید: از اول اسفند کودکم به مهدکودک نرفته و با شیفت‌بندی توانستم در خصوص نگهداری کودکم مدیریت داشته باشم، اما از روزی که به‌صورت رسمی همه کارکنان بانک در محل کار حاضر شدند و امروز مجبور شدم دخترم را به خانه یکی از فامیل‌ها ببرم و از فردا هم او را هر روز از خانه یک فامیل به خانه دیگری برای نگهداری می‌برم. اما قضیه اینجاست که اگر فرزندم ناقل باشد، بیماری را به خانه‌های فامیل هم منتقل می‌کند. آنها هم نگران این امر هستند و دوست ندارند که دائماً بچه را پیش آنها بگذارم و قطعاً مشکلات عمده‌ای در این خصوص پیدا می‌کنم. متأسفانه هماهنگی بین این دو حوزه یعنی ادارات و مهدکودک‌ها وجود ندارد. ما هم که کارمند بانک هستیم، به ما گفته شده شرایط دورکاری فقط در زمان حاد بیماری برقرار است و از آنجایی که بنا شده همه چیز به روال عادی برگردد، همه مجبور هستیم بر سر کارهای خود حاضر شویم. تا پیش از شروع بیماری از آنجایی که مهدکودک فرزندم نزدیک به محل کارم بود، هیچ مشکلی نداشتم، اما حالا که این بیماری شروع شده در صورتی که مهدکودک‌ها بسته باشند، مجبور هستم گاهی دخترم را به محل کار خود ببرم. ولی چنانچه این قضیه مورد موافقت مدیرم واقع نشود و فامیل هم همکاری نکنند، ممکن است کاری را که به سختی به دست آورده‌ام و به آن نیاز دارم، از دست بدهم. واقعاً مستأصل شده‌ام و نمی‌دانم برای نگهداری از فرزندم چه باید بکنم.

ناچارم فرزندم را در خانه بگذارم

مادر امیرعلی ۸ ساله هم در یکی از نمایندگی های فروش خودرو کار می کند و می گوید چاره ای ندارد جز این که کودکش را در خانه تنها بگذارد و سر کار برود، چون قرارداد ثابت ندارد و پدر و مادربزرگ فرزندش هم به دلیل کهولت سن، توانایی نگهداری از بچه را ندارند. او می افزاید: از اول اسفند که تعطیلی ها شروع شد، مرخصی می گرفتم و امیدوار بودم این شرایط تا بعد از عید تمام شود، اما اکنون که زمزمه ادامه تعطیلی مدارس تا اردیبهشت و حتی پایان سال تحصیلی شنیده می شود، ناچارم فرزندم را در خانه بگذارم و مدام تماس بگیرم تا خیالم راحت شود کار خطرناکی نمی کند.

گزینه های دیگری نداریم

عباس خزعلی روان شناس و مشاور خانواده در پاسخ به اینکه آیا در خانه گذاشتن فرزند ممکن است آسیبی برای او ایجاد کند؟ می گوید: نیاز اولیه هر یک از ما بقاء و زیست است و طبیعی است که مسایل مربوط به سلامت و بقا همیشه برای افراد در رتبه اول اهمیت است، پس اگر شغل هم در راستای بقا باشد طوری که مثلا اگر فرد کار نکند بقایش به خطر می‌افتد، در این جا حفظ شغل برای فرد مهمتر می‌شود، اما اگر داشتن شغل برای شکوفایی استعدادها و بر اساس علایق باشد، حفظ و ادامه شغل در اولویت خانواده نیست. ما در شرایطی هستیم که گزینه های دیگری نداریم، بهترین راه حل برای مادرانی که نیاز به ادامه شغل دارند این است که بچه را به بستگان مورد اعتماد بسپارند.

وی می گوید: به نظر من اگر بخواهیم به تبعات منفی این موضوع فکر کنیم باید گفت که مهدکودک فرستادن بچه ها هم ممکن است باعث ایجاد اضطراب جدایی شود، در حالیکه این زندگی واقعی است و بچه ها هم باید تجربه های متخلفی را از همان سنین کودکی آغاز کنند.

این روان شناس تصمیم‌گیری در این باره را برعهده خود خانواده‌ها می داند و معتقد است: خود خانواده باید ببیند کدام گزینه برایش تناسب دارد. در برخی خانواده‌ها، مادر شاغل می گوید: استخدام رسمی نیستم اگر بخواهم مرخصی طولانی بگیرم، عذرمان را خواسته و دیگر نمی‌توانم ادامه کار دهم. بنابراین هر کسی باید بر مبنای شرایط خانوادگی، اقتصادی و اجتماعی که در آن قرار دارد، ببیند چه راهکاری را برای عبور از این بحران می‌تواند عملیاتی کند.

بازگشایی مهدکودک ها نیاز فوری است

سعید بابایی، مدیرکل دفتر امور کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی کشور نیز، با اشاره به اینکه هنوز هیچ تصمیمی در خصوص بازگشایی مهدکودک‌ها گرفته نشده، می‌گوید از آنجایی که تمامی مشاغل از دهم خردادماه بازگشایی می‌شوند، نیاز جدی و فوری است که مهدهای کودک هم بازگشایی شوند. در غیر این صورت اگر اتفاقی برای کودکان مادران شاغل بر اثر مراقبت غیراصولی و غیر استاندارد حادث شود، چه کسی پاسخگو خواهد بود؟

دکتر غلامحسین حقدادی معاون امور اجتماعی بهزیستی خراسان رضوی گفته است: مسئله بازگشایی مهدکودک‌ها به‌قدری مهم است که همچنان پیگیری‌های بسیار زیادی، چه از سوی سازمان بهزیستی کشور و چه اداره کل خراسان‌رضوی نسبت به وضعیت مبهم آن در حال انجام است. اما تاکنون ستاد ملی مقابله با کرونا دستورالعملی برای بازگشایی مهدها صادر نکرده است.

وی آسیب‌های تعطیلی مهدکودک را فراتر از تعطیلی چندماهه دانسته و گفته است: زیرساخت‌هایی که منجر به راه‌اندازی و اداره یک مهدکودک می‌شود گسترده است و با این تعطیلی، اول اینکه نیروی انسانی باتجربه و آموزش‌دیده از دست می‌رود و دوم اینکه رواج مراکز غیرمجاز باعث بی‌انگیزگی در تأسیس مهدهای جدید خواهد شد.

دورکاری راهکار شرایط مراقبت کارکنان در برابر کرونا

دورکاری یکی دیگر از مواردی است که می‌توان در این مواقع از آن به عنوان یک راه حل موثر استفاده کرد. زنان شاغل به پذیرش دورکاری تمایل دارند، اما مدیران، حامی دورکاری نیستند در حالی که اثرات مثبت دورکاری بر تحکیم خانواده و پررنگ شدن نقش مادری و همسری دارد. همچنین این امر سبب افزایش بهره‌وری فعالیت‌های شغلی و در نتیجه بهره‌مندی سازمان از نیروی کاری باثبات‌تر و با انگیزه‌تر از طریق کاهش استرس کارمندش می‌شود.

نکته پایانی این نوشتار این است که مسوولان باید بدانند که اجرای طرح‌های کاهش مشکلات زنان شاغل در زمان‌های مختلف و با دلایل متفاوت، بهایی است که برای سلامت خانواده و جامعه پرداخت می‌شود و نتیجه آن مستقیم و غیرمستقیم تمامی افراد جامعه را تحت الشعاع قرار می‌دهد.