محبوبه ذالیانی
عکس: پریا تاجیک
این روزها که به نظر می‌رسد موج اول کرونا را از سر گذرانده‌ایم بیشتر نگرانی‌ها درباره کرونا به احتمال شیوع موج دوم بازمی‌گردد. اما باید دید موج دوم کرونا چگونه اتفاق می‌افتد.
از کجا می‌آید؟
دکتر نیره میرزایی، متخصص بیماری های عفونی درباره چگونگی شیوع کرونا می گوید: “یک موضوع مهم درباره شیوع کووید ۱۹، میزان انتقال آن است. نتیجه تحقیقات نشان می‌دهد کرونا نه فقط پس از بیماری بلکه پیش از شروع بیماری نیز انتقال می‌یابد. درواقع افراد حدود ۲۴ تا ۴۸ ساعت پیش از شروع علائم کرونا، ناقل این ویروس هستند. پس به‌محض شروع علائم لازم است به کسانی که با آنها ارتباط داشته‌اند درباره ابتلایشان خبر بدهند تا آنها نیز خود را قرنطینه کنند. ولی همه مشکل این نیست؛ «ناقلان خاموش» هم هستند که می‌توانند موج دوم کرونا را شدیدتر کنند.”
وی در توصیف این اصطلاح می گوید: “ناقلان خاموش افراد بدون علائم کرونا هستند که خودشان بیمار نمی‌شوند ولی ویروس را منتقل می‌کنند. به همین دلیل محققان احتمال می‌دهند این ناقلان خاموش آتش زیر خاکستری باشند برای شیوع موج دوم کرونا. پروفسور «نیل هال» مدیر موسسه «ارلهام» که یک مرکز تحقیقات علوم زندگی است دراین‌باره می‌گوید: «ناقلان خاموش احتمالاً موتور محرک این همه‌گیری جهانی هستند» مشکل اینجاست که برای شناسایی ناقلان خاموش لازم است از همه افراد جامعه تست کرونا گرفته شود که در شرایط فعلی و در کوتاه‌مدت امکان‌پذیر نیست. در واقع می توان گفت یکی از روش‌های پیشنهادی برای جلوگیری از شیوع موج دوم کرونا، غربالگری همه افراد جامعه است؛ کاری دشوار، زمان‌بر و پرهزینه.”
ناقلان خاموش آتش زیر خاکستر
دکتر میرزایی در ادامه می گوید: “مشکل دیگر اینکه معلوم نیست چند درصد جامعه ناقل خاموش کرونا هستند. درصد افراد بی علامت یا همان ناقلان خاموش در یک جامعه برای بسیاری از بیماریهای واگیر شناسایی شده است ولی درباره کرونا عدد دقیقی در کار نیست. پروفسور «کارل هنگن» محقق دانشگاه آکسفورد به همراه همکارانش به‌تازگی ۲۱ تحقیق درباره میزان افراد بی علامت را بررسی کرده و چنین نتیجه گرفته است: «هیچ تحقیق معتبری وجود ندارد که تعداد آلودگی‌های بی علامت را مشخص کند» درواقع این تحقیقات که در سراسر دنیا انجام شده درصد بی علامت‌ها را ۵ تا ۸۰ درصد جمعیت تخمین زده‌اند؛ این یعنی عدد دقیق و حتی تخمینی هم وجود ندارد. در ایران احتمال بروز موج دوم کرونا به افزایش مسافرت در فصل گرما نسبت داده می‌شود. در این میان بازگشایی کسب‌و‌کارها و افزایش تردد شهری نزد افکار عمومی متهم ردیف اول بروز احتمالی موج دوم کرونا تلقی می‌شود.”
سایر متهمان!
مهم‌ترین متهم در بروز موج دوم کرونا در نظر افکار عمومی، بازگشایی‌هاست که البته یک اتفاق جهانی محسوب می‌شود و از سر ناچاری و برای نجات اقتصاد و معیشت است. در ایران نیز معمولاً احتمال بروز موج دوم کرونا بلافاصله به بازگشایی‌ها نسبت داده می‌شود. اما متهم‌های دیگری هم پشت سر هم ردیف می‌شوند. بازهم در ایران متهم بعدی سفرهای غیرضروری است؛ همان سفرها که موقع تعطیلات چندروزه، جاده‌های شمالی ایران را یک‌طرفه می‌کند! و نتیجه این سفرها هم اینکه دکتر «علیرضا زالی» فرمانده ستاد مدیریت مقابله با کرونا می‌گوید: «۶۰ درصد افراد مبتلا به کرونا سابقه مسافرت دارند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که افراد بستری شده در ۱۰ روز گذشته در تماس با افراد آلوده بودند و مسافرت علت اصلی ابتلای آنها محسوب می‌شود.»
بزرگ‌ترین خطای کرونایی مردم
با وجود آمارهای خوب از کنترل کرونا در برخی استان‌ها وزیر بهداشت می‌گوید بزرگ‌ترین خطای مردم این است که فکر کنند کرونا تمام شده است. دکتر سعید نمکی در این باره گفته است: بزرگ‌ترین خطای مردم این است که فکر کنند در رابطه با کرونا به وضعیت خوبی رسیده‌ایم. به رغم آنکه در برخی استان‌ها به دلیل آنکه مردم فکر کرده‌اند کرونا به اتمام رسیده، پروتکل‌های بهداشتی و فاصله‌گذاری را رعایت نکرده‌اند، به همین دلیل دوباره با افزایش آمار کرونا مواجه شده‌ایم.
این متخصص بیماریهای عفونی می افزاید: “درباره چگونگی موج دوم کرونا میان محققان نظریه‌های متفاوتی وجود دارد. آمریکایی‌ها می‌گویند احتمالاً در پاییز و زمستان پیش رو موج دوم از راه می‌رسد که شدیدتر از موج اول است. فرانسوی‌ها می‌گویند موج دومی در کار نیست چراکه به روش‌های مختلف در برابر کرونا مصونیت جمعی ایجاد شده است. سنگاپوری‌ها بر اساس مدل‌سازی آماری به این نتیجه رسیده‌اند که کرونا تا اواخر سال ۹۹ در تمامی کشورها به پایان می‌رسد؛ در ایران پیش بینی می شود تا اوایل آبان ۹۹ به پایان برسد. البته فقط در حد نظریه است. در این میان رعایت اصول بهداشتی و ارائه آموزش‌های اجتماعی کافی مهم‌ترین کاری است که برای جلوگیری از شیوع موج دوم کرونا می‌توان انجام داد.”
نقشه کرونا
نقشه به روز شده کرونا در کشور نشان می‌دهد روند ابتلا در استان‌های شمالی و شمال غرب و همچنین تهران و خوزستان نگران‌کننده است. بررسی نقشه‌ای که وزارت بهداشت توسط اپلیکیشن ماسک منتشر کرده، علاوه بر رنگ‌های سفید و زرد و قرمز، رنگ‌های کبود هم دارد و بیانگر اوضاع بد در مناطق غربی کشور است.
این نقشه متوسط تعداد مبتلایان در ۲ هفته اخیر را نشان می‌دهد و این هشدار را می‌دهد که خطر کرونا در کشور کم نشده و باید دولت ایده‌های جدیدی برای کنترل این ویروس پیاده کند. در نقشه فوق رنگ نارنجی به عنوان افراد مشکوک مراجعه کننده به مرکز درمانی معرفی شده و رنگ قرمز به عنوان مبتلایان قطعی و رنگ تیره‌تر به عنوان تراکم بیشتر مبتلایان قطعی در استان‌ها مشخص شده است.
علیرضا وهاب‌زاده، مشاور وزیر بهداشت و درمان درباره رنگ‌های مختلف نقشه کرونا در کشور گفت: نقشه جغرافیایی کرونا با هدف شناسایی مناطق بی‌خطر، کم‌خطر و بحرانی بیماری «کووید-۱۹»، با رنگ‌بندی سفید، زرد و قرمز مشخص شده و بیانگر آن است که در شهرهای سفید هیچ فردی به این بیماری مبتلا نیست اما در مناطق زرد، موارد ابتلا به ویروس کرونا وجود دارد اما به نسبت جمعیت منطقه بسیار اندک است.
در مناطق قرمز البته محاسبات فرق می‌کند، چرا که میزان مبتلایان به نسبت جمعیت بالاتر از وضعیت زرد است و بر حسب جمعیت مشخص می‌شود. امکان دارد در یک استان یا شهرستان حتی با تعداد مبتلایان زیر ۱۰ نفر هم رنگ نقشه زرد یا قرمز شود، چرا که وضعیت مناطق بر اساس نسبت ابتلا به جمعیت است.
وابستگی موج دوم به رفتار ما
«حسین قناعتی» رئیس اتاق فکر ستاد مقابله با کرونا استان تهران با پیش‌بینی ضعیف بودن موج دوم کرونا در ایران چنین گفته است: «حالا تجهیزات بیشتر و بهتری داریم. آموزش رفتارهای بهداشت فردی ارائه شده و مردم بیشتر رعایت می‌کنند. بنابراین انتظار داریم موج بعدی شیوع ویروس کرونا کم‌خطرتر باشد و آرام‌تر طی شود.» به گفته وی قرنطینه در کنترل بیماری مؤثر بوده و استفاده از تجهیزاتی نظیر ماسک و دستکش حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد از انتقال بیماری جلوگیری کرده است.
دکتر نیره میرزایی در پایان مصاحبه می گوید: “خیلی از مردم نسبت به رعایت اصول بهداشتی و فاصله‌گیری‌های اجتماعی بی‌توجهند و از زمانی که محدودیت‌های ترددی کنار گذاشته شده است، همچنان آمار مبتلایان به این بیماری در حال افزایش است. به مردم توصیه می‌کنم در صورت امکان از خانه‌های‌شان بیرون نیایند، مگر برای انجام کارهای ضروری. از طرفی به توصیه‌های بهداشتی و ایمنی نیز توجه کنند، چرا که این بیماری ناشناخته و مرگبار است و با کسی شوخی ندارد، در چنین شرایطی با توجه به اینکه ویروس کرونا درمان ندارد، تنها راه علاج این بیماری، پیشگیری است.”
وی می افزاید: “ساخت واکسن کرونا نیازمند زمان و کار تحقیقاتی علمی و آزمایشگاهی است و به این زودی‌ها ساخته نمی‌شود، در چنین شرایطی تا کشف و عرضه واکسن کرونا رعایت پروتکل‌های بهداشتی و فاصله‌گیری اجتماعی الزامی است.”
نتیجه آنکه موج دوم کرونا تا اندازه زیادی وابسته به رفتار ماست؛ اینکه بیاید یا نه و اگر آمد چگونه باشد به رفتارهای ما و میزان آموزش و آمادگی ما بستگی دارد. آمارها و نقشه جغرافیایی ابتلا به کرونا نشان می‌دهد خطر این ویروس در کشور همچنان جدی است و مردم باید دستورالعمل‌های بهداشتی و فاصله‌گذاری اجتماعی را رعایت کنند.
