محبوبه ذالیانی
مادرش در حالیکه سعی می کند برق چشمانش را مخفی نگه دارد رو به دختر می گوید: “برو، برو به درسات برس. این کارا برای سن و سال تو نیست.” و به محض رفتن دختر، تلفن را برمی دارد و با آرایشگاه تماس و وقت می گیرد.» تاهمین ۵-۶ سال پیش آرایشی که در میان بانوان رایج بود، استفاده از چند قلم لوازم مانند رژ لب، کرم پودر، پنکک، ریمل و سایه بود که همه زنان، کمابیش بسته به مهارتشان از این لوازم استفاده می کردند. اما طی چند سال اخیر شکلی از آرایش باب شده که مفهوم جدیدی از زیبایی ایجاد کرده است. این زیبایی جدید که تحت تاثیر شبکه های اجتماعی و به نفع شرکت های تبلیغاتی است خودش را با تحقیر، تمسخر و سرزنش شکل یا مدل قبلی آرایش معرفی می کند و مهمترین نقدی که به آرایش قبلی دارد این است که بسیار غیرطبیعی و اغراق شده است. این شیوه، خودش را شکلی از زیبایی اما طبیعی‌تر و ساده‌تر معرفی می کند و در شبکه های مجازی و به واسطه بلاگرها درصدد جذب خانم ها به تقلید و پیروی از این شیوه زیبایی است. با دکتر مبینا غلامی، جامعه شناس در این خصوص به صحبت نشستیم.
در شبکه های مجازی تصاویر بسیاری از زنان بسیار زیبایی می بینیم که ساده به نظر می رسند؛ در چهره آنان نه خط چشمی دیده می شود، نه خبری از سایه است، نه احتمالا رژلب براقی روی لبشان دارند، حتی ممکن است مقداری شلختگی در موهایشان هم دیده شود. چیزی که در شبکه های مجازی به عنوان «نچرال بیوتی» یا زیبایی ذاتی شناخته می شود، افراد را دعوت می کند که آرایش غلیظ نکنید و با چیزهای بسیار ساده خودتان را زیبا کنند.
دکتر مبینا غلامی جامعه شناس درباره این زیبایی جدید می گوید: «این زیبایی جدید ساده و کم خرج به نظر می رسد، ولی وقتی به بعد پنهان آن نگاه می کنیم، می بینیم که اتفاقا با یک پدیده پیچیده تر، پر هزینه تر، زمانبرتر و حرفه ای تر مواجه هستیم. به این معنا که مفهوم زیبایی از «آرایش» به سمت «مراقبت های پوست و مو» در حال تغییر است.»
وی ادامه می دهد: «نچرال بیوتی… هر چند فرد ساده و زیبایی که در تصویر می‌بینیم، به ظاهر آرایش نکرده است، اما کار طولانی مدت‌تر و پرهزینه‌تری انجام داده. برای مثال اگر فقط به پوست توجه کنیم، برای داشتن پوست لطیف، شفاف، بی لک و چروک نیازمند استفاده از ماسک‌های روزانه، کرم‌شب، کرم دور چشم، تزریق انواع ویتامین‌ها و مانند آن هستیم. برای داشتن موهایی که در عین شلختگی زیبا هستند هم همین طور، باید به صورت مستمر با ماسک، کراتینه، رنگ مو و … سرو کله بزنید. اما ماجرا فقط به پوست و مو ختم نمی‌شود. تک تک اعضای صورت از ابرو، مژه، چشم تا لب و دندان‌ها هر کدام قصه خاص خود را دارند.»
قسمت جالب ماجرا اینجاست که نهادهای مرتبط و بازار نیز پا به پای این تغییرات در حرکت است. مراکز متنوع پزشکی خدمات «مراقبت از پوست و مو» ارایه می‌دهند و خدمات ارائه شده در آرایشگاه‌ها هم متنوع‌تر و پیچیده‌تر می‌شود. کارخانه‌های معروف نیز محصولات خود را به همین سیاق متنوع‌تر کرده‌اند و محصولات مراقبتی روز به روز سهم بیشتری از بازار را به خود اختصاص می‌دهد.
دکتر غلامی معتقد است: «نچرال بیوتی، دروغ دولایه… اگر آن طور که سبک جدید آرایش ادعا می‌کند، آرایش قدیمی اغراق‌آمیز و غیرطبیعی است، آرایش جدید چیست؟ به نظر من اگر آرایش قدیمی غیرطبیعی بود، حداقل غیرطبیعی بودن خود را پنهان نمی‌کرد. اما سبک جدید در دو سطح دروغ می‌گوید. هم غیرطبیعی است و هم غیرطبیعی بودن خود را انکار می‌کند. علی‌رغم صرف زمان، انرژی و هزینه زیاد باید چنین به نظر برسد که کاری برای این زیبایی انجام نشده.دروغی جمعی، که چه بسا همه در آن سهیم هستیم.»
فشار اجتماعی که از مفهوم تازه زیبایی بر زنان وارد می شود
این دکترای جامعه شناسی می گوید: «اهمیت نچرال بیوتی در فشار اجتماعی است که بر زنان جامعه وارد می کند و نیرویی است که برای کنترل بر بدن آنها در سطح وسیعی اعمال می شود. زن ها از سه جهت تحت فشار هستند. یکی اینکه باید در حد استانداردهای بسیار بالایی که ارائه می شود، زیبا باشند. دوم اینکه مشخص نباشد که زمان و هزینه زیادی را صرف زیبایی کرده اند، در واقع این زیبایی باید بسیار ساده و طبیعی جلوه کند و شما را مجبور می کند زمان، انرژی و هزینه های بسیار زیادی را صرف این کار کنید ولی وانمود کنید که هیچ زمانی را صرف این کار نکرده اید. این بسیار کار را دشوارتر هم می‌کند.»
وی در توضیح این مسئله ادامه می دهد: «اما سومین فشار در مورد تخصصی شدن این حوزه است. وقتی زنی تصمیم می گیرد این مسیر را طی کند، با دنیایی بسیار پیچیده، تخصصی شده و حرفه ای مواجه می شود که سردرآوردن از آن هم نیازمند آموزش و صرف زمان است. به عنوان نمونه شما می خواهید برای پوستتان کرمی انتخاب کنید. قیمت این محصولات بسیار بالا است و شما باید پوست خود را بشناسید و بدانید چه کرمی برای پوست شما مناسب است. شاید لازم باشد ۱۰ ویدئو ببینید، نظرها ها را بخوانید و محصولی را انتخاب کنید و در نهایت معلوم نیست آن کرم مناسب پوست شما باشد یا نباشد. علاوه بر انتخاب محصولات مراقبتی، جراحی‌های زیبایی یا کارهای موقتی چون تتوها، مژه مصنوعی، تزریق رنگدانه در لب ها و … نیز مدام به فرد پیشنهاد می‌شود. فرد به صورت مداوم باید در مورد همه این اقدامات آگاهی و اطلاعات کسب کند و تصمیم بگیرد چه کاری برای چهره اش مناسب است. فرد باید در دنیای بسیار وسیعی از اطلاعاتی که در این زمینه وجود دارد، راه خودش را پیدا کند و این جمع آوری و گردآوری اطلاعات فشار مضاعفی را بر او وارد می کند. از همین روست که می گویم نچرال بیوتی دروغی دولایه است.»
دکتر غلامی در پایان می گوید: «ما باید به قدری اعتماد به نفس بانوان را در هر سطحی از زیبایی که هستند بالا نگاه داریم که خود را بی نیاز از انجام هرگونه عمل زیبایی بدانند. اقدامات این چنینی چهره آنها را از حالت طبیعی خارج کرده و از همه مهمتر منجر به صرف هزینه های گزافی می شود که ماحصل آن فقط و فقط پرکردن جیب شرکت های تبلیغاتی است.»
