یحیی شکفته – درود به همه دنبال کنندگان روایت های نیشابور شهر تمدنهای کهن ؛ آنچه از جمع بندی مطالب بخواهم بازگو کنم از هسته مرکزی شهر ؛ مسجد جامع را در نظر داشتیم و رفته رفته با گذر از کوچه مسجد به بخشی از کوی سرتلخ رسیدیم و در ادامه با عبور از سعد شاه به کوچه درخت پسته و راه های مواصلاتی اش پرداختیم و با عبور از یک طرف پی بر یا همان کوچه پی بارو که دلالت بر داشتن دیوارهای بلند اطراف شهر و در پشت آن خندق های عمیق برای محافظت از شهر در برابر دژخیمان و دشمنان داشته می‌رسیم به بخشی دیگر از مناطق نیشابور که به زعم من جزو شناسنامه های نیشابور بودند و اکنون به شرح ماوقع و تسلط انسان بر جغرافیا ی محلی با نابودی بخشی از آن‌ها روبرو هستیم.
البته خاطر نشان می‌شود در گذران روزها به مرور و در حرکت نرم تاریخ و پیدا شدن نقش حکومت‌ها برای تامین امنیت های نسبی رفته رفته کارکرد خندق ها نیز حقیقت جغرافیایی خویش را از دست داده و کم کم رو به تخریب نهاده بود تا جایی که در دوران حکومت قاجاریه نیز همچنان که اقدامات عمرانی چندانی صورت نگرفت.
چه بسا همین موانع طبیعی و غیرطبیعی بر اثر سهل انگاریها و نداشتن کارایی خاص خود رو به تخریب بود که بسیاری از جهانگردان که در قرن سیزدهم هجری از شهر نیشابور دیدن کرده اند در سفرنامه های خود از برج و باروی ویران و جمعیت کم این شهر که حداکثر و نهایتا سیزده هزار نفر جمعیت داشته، سخن گفته اند. پس می‌شود نتیجه گرفت همچنان که با تخریب این موقعیت های شهری ؛ نیشابوریان درصدد استفاده بهینه از آنها بودند با تصمیمات توسعه شهری در اواسط دوره پهلوی دوم ضرباهنگ توسعه شهری از لایه های مرکزی شدید تر نواخته شد و با استفاده از پر کردن همین اراضی که گاها بصورت قلمچه هایی موجب رشد درختچگانی بود شهر نشینی نیز وسعت پیدا کرد
القصه در ادامه محله شناسی و نیشابور گردی به لایه بعدی از مناطق نیشابور خواهیم پرداخت که در نگاه تاریخی همه‌اش جزو همان خندق ها بوده و به مرور ؛ با نیاز و گسترش شهر نشینی به مناطق مسکونی تبدیل شدند.
سیمرغ خیال در ادامه سفر محدوده پایین تر از کوچه فعلی پی بر را که می‌نگرد هنوز وسعت باغ سرهنگ غفاری را با آن بنای مجلل و دست ساز معماران نیشابوری بیاد می آورد چه بسا به بواسطه رابطه فامیلی با استاد کمال الملک حضور وی در اینجا بی شک برای اهالی عمارت خاطره انگیز بوده خاطرنشان میشود ایشان فرزند برادر استاد کمال الملک بوده و رابطه نزدیکی با استاد داشتند
آنچه که قدیمی های محل قبل از تخریب این باغ در اذهانشان باقی است ظاهرا دیوار به دیوار انتهای باغ متصل به همان دیوار و خندق شهر بوده ..
به هرحال هم اکنون و در محدوده همان باغ با احتساب عقب نشینی ها برای کوچه ی فعلی چندین همسایه روزگارانی را در کنار هم میگذرانند: جوریان ها ،شاکری ها ؛ فتح آبادی ها و رضا کرخی که نجار ماهر و زبردستی بود در اینجا سکونت داشتند وسعت باغ هنوز ادامه دارد و می‌شود از استاد حسنی قالیباف و سید محمدابراهیم همراه نیز نام برد که حتی معمار بنای ایشان در روبروی منزل فعلی اش هنوز زنده است و حتما به ایشان مفصلا خواهیم پرداخت علی اصغر بکاییان و استاد حسین چمبری که نهایت مرز دیوار پی بر ختم به منزل ایشان بود تا مدتها در کنار همان دیوار راه میان بری از عمق خندق به سمت کوچه درخت پسته باز کرده بودند برای دسترسی ساده اهالی به ممر عام و البته هیات درخت پسته …
سیمرغ خیال نیم نگاهی به راه مانده دارد که تا خیابان خاکی خیلی مسافت مانده و نیم نگاهی به راهی که آمده و البته هنوز آنطرف همین کوچه و زمانی که کوره راهی بوده برای عبور احشام و تردد کاروان شتران و اسبان و الاغ های بار کشی که اجازه تردد از خیابان خاکی یا همین فردوسی جنوبی را نداشتند معرفی دیگر اهالی خوش نشین این کوره راه آنزمان را به مجال بعد در انتظار خواهیم نشست باشد که این ذکر نام ها و ذکر یادهای گذشتگان صرفا برای مرور شرح حال خاطرات محلات نیشابور کمی برای تمدد اعصاب و فاصله گرفتن از این حرکت پرشتاب زمان و پیشرفت ناگزیر در دایره چرخ روزگار برایمان خوشایند بنماید.
این روایت ها ادامه دارد
همراهمان باشید.
شما دوستان می توانید نظرات خود را دربستر اپلیکیشن اینستاگرام به آدرس :
yahya_shekofteh@
«نیشابور شهر تمدنهای کهن « مستقیما با نگارنده متن در میان بگذارید.