این امر کشور را با یک شوک جمعیتی مواجه می‌کند. این اتفاق زمانی رنگ و بوی نگران کننده‌تری به خود می‌گیرد که سالانه به‌طور میانگین ۸۰هزار مجوز قانونی سقط جنین در کشور ما صادر می‌شود، اما آمار مراکز زیرزمینی و پزشکانی که به‌صورت غیرقانونی اقدام به این کار می‌کنند حدود سه تا چهار برابر آمار رسمی است. با این اوصاف در سال حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰هزار جنین در کشور ما سقط می‌شود و این روزها که کشور با شیوع و ترس از کرونا دسته و پنجه نرم می‌کند و سقط جنین قانونی و غیرقانونی نیز افزایش داشته، می‌تواند تبعات نگران کننده‌ای را به همراه داشته باشد.
دکتر سارا صوری دکترای جامعه شناسی، از جمله دست آوردهای کرونا در جامعه را اینطور برمی شمارد و می گوید: “پزشکان احتمال سقط جنین را در مادران مبتلا به کرونا رد کرده‌اند، اما زوج‌ها به‌دلیل مسائل و مشکلات اقتصادی ممکن است یا برنامه خود برای فرزندآوری را به تاخیر بیندازند که خود موجب بالا رفتن سن بارداری و در برخی موارد از دست دادن فرصت بارداری می‌شود و یا اینکه در صورت بارداری ناخواسته به سمت سقط جنین بروند که موجب خطر در بارداری‌های آینده می‌شود. علاوه بر این مسائل که متوجه خانواده هاست، احتمال کاهش ازدواج‌ها به‌دلیل فاصله‌گذاری اجتماعی نیز مساله را دوچندان می‌کند؛ چراکه تاخیر در ازدواج به‌صورت طبیعی بر فرزندآوری تاثیر می‌گذارد.”
برخی محققان نیز نسبت به احتمال افزایش ناباروری در کشور در آینده به‌دلیل عوارض ناشی از ابتلا به کرونا هشدار داده‌اند. کماینکه محمدجواد محمودی، رئیس کمیته مطالعات و پایش سیاست‌های جمعیتی ستاد فرهنگ شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز از تبعات این امر ابراز نگرانی شدید کرد و گفت: پیش‌بینی ما این است که شیوع کرونا، فرزندآوری را کاهش می‌دهد و در کاهش رشد جمعیت تاثیرگذار است.
در این شرایط ممکن است خانواده‌ها به خصوص مادران از ترس شرایط کرونایی، از فرزندآوری اجتناب و حتی از ترس ابتلای خود و فرزندشان اقدام به سقط جنین کنند. محمدجواد محمودی با اشاره به جلوگیری از سقط جنین‌های قانونی و ضرورت فرهنگسازی در این زمینه عنوان کرد: «بدون شک سیستم آموزشی ما نه تنها در این مقوله که برای رشد اقتصادی هم باید تغییر کند و مساله فرزندآوری هم از این مساله مستثنی نیست. در نتیجه تمام آموزش‌ها برای تشویق مردم در این مقوله نیاز به بازنگری دارد». همچنین عباس عبدی، فعال سیاسی و اجتماعی در یادداشتی که در اختیار رسانه‌ها قرار داده بود به این موضوع تاکید کرده است: پس از کرونا فرآیند کاهش زاد و ولد شدیدتر خواهد شد. حتی امسال نیز ممکن است به دلایل گوناگون و ترس از حضور در بیمارستان‌ها، سقط جنین افزایش پیدا کند و انگیزه فرزندآوری کمتر شود که به احتمال فراوان آثارش را در سال ۱۴۰۰ نشان خواهد داد.
اختلال در رشد جمعیت
دکتر سوری با اشاره به اینکه مشکلات اقتصادی ناشی از کرونا بیشترین تاثیر را در کاهش ازدواج و فرزندآوری خواهد گذاشت، ادامه می دهد: “به احتمال فراوان طی دو سال آینده یعنی تا سال ۱۴۰۰ میزان زاد و ولد به زیر یک‌میلیون خواهد رسید و اگر مرگ و میر کرونا خیلی زیاد نباشد، حداقل ۵۰۰هزار نفر مرگ و میر سالانه را در کشور شاهد خواهیم بود و رشد جمعیت به زیر ۰٫۵درصد خواهد رسید. البته این بحران مختص ایران نخواهد بود. ایتالیا نیز یکی دیگر از کشورهایی است که در این زمینه دچار بحران جدی خواهد شد. جمعیت ایتالیا از سال گذشته شروع به کاهش کرده است و اثر ناشی از کرونا می‌تواند سرعت این ضربه را به شدت افزایش دهد. از سال ۲۰۱۸ تاکنون حدود ۲۰۰هزار نفر از جمعیت ایتالیا کم شده است. کرونا نه تنها رشد زیادی در مرگ و میر خواهد داشت، بلکه در کوتاه‌مدت ممکن است کاهش شدید موالید را سبب شود.”
جمعیت جوان اما سالمند
این روزها سیاست‌های دولت بر فرزندآوری است، همان‌طور که حامد برکاتی مدیرکل دفتر سلامت جمعیت و خانواده وزارت بهداشت از حذف توزیع رایگان اقلام پیشگیری از بارداری در شبکه‌های بهداشتی ایران برای مبارزه با کاهش جمعیت خبر می‌دهد و می‌گوید: “برای اولین بار در تاریخ نرخ رشد جمعیت ایران به زیر یک رسیده و آمار زاد و ولد در سال گذشته نسبت به سال۹۴، ۲۵درصد کاهش داشته است.”
این در حالی است که طبق آمار رسمی امروزه دو میلیون و ۷۰۰هزار مجرد میانسال در کشور وجود دارد و در حال حاضر حدود ۰٫۹درصد جمعیت سالمند، افرادی هستند که دارای تجرد قطعی بوده و اصلا ازدواج نکرده‌اند. همچنین استان‌های گیلان، مازندران، مرکزی، همدان و آذربایجان شرقی پیرترین استان‌های کشور محسوب می‌شوند.
بارداری ناخواسته، روی دیگر سکه
در این رابطه یک جمعیت شناس از آمار قابل توجه سقط جنین در ایران می‌گوید. شهلا کاظمی‌پور معتقد است: “در این برهه از زمان به‌واسطه ترس از مراجعه به مراکز درمانی، پیشگیری از بارداری شایع شده است. بنابراین به احتمال زیاد در پاییز ۹۹ کاهش آمار فرزندآوری خود را بیشتر نشان دهد. طبق آماری که اخیرا اعلام شده است حدود یک و نیم‌میلیون تولد و ۳۰۰هزار فقره سقط جنین نیز صورت می‌گیرد که تعدادی عمدی و تعداد دیگر غیرعمدی است.”
کاظمی‌پور با اشاره به افرادی که به عمد فرزندان خود را سقط می‌کنند، می گوید: “همچنین باید به این موضوع نیز اشاره داشت که در این شرایط کسانی هستند که فرزند نمی‌خواهند و برنامه‌ریزی در این رابطه نداشته‌اند و به خاطر ترس از رفتن به بیمارستان اقدام به سقط نمی‌کنند، امکان دارد این سقط‌ها به تولد فرزند منجر شود. نمی‌توانیم حکم بدهیم اما من معتقدم برخی به خاطر ترس از کرونا به بیمارستان نمی‌روند و فرزند خود را نگه می‌دارند از این رو بارداری‌های ناخواسته این کاهش جمعیت را جبران می‌کند.”
هرچند که این موضوع ممکن است در حد فرضیه بوده یا اگر به واقعیت بپیوندد درصد بسیار پایینی را شامل شود اما نکته مهم این است که هر چه حضور این ویروس در کشور ادامه پیدا کند لطمات جبران ناپذیری به بار خواهد آورد، از همین رو همه افراد با رعایت نکات بهداشتی و از همه مهمتر فاصله گذاری اجتماعی سعی در برکندن این ویروس از خاک کشورمان داشته و به همت یکدیگر تمام ضربه های مهلکی که این ویروس به وطنمان وارد آورد را جبران کنیم.
- نویسنده : محبوبه ذالیانی
- منبع خبر : خاتون شرق
