در مسیر جاده منتهی به روستای دیزباد علیا در هر پیچ جاده دست طبیعت تابلویی از رنگ‌ها را پیش چشم رهگذران به تصویر می‌کشد و چشم‌ها را خیره می‌سازد.
روستای زیبای دیزباد در دامنه رشته کوه‌های بینالود علاوه بر برخورداری از مناظری بدیع و چشم‌نواز در چهارفصل سال که آن را به مقصد گردشگران و دوست‌داران طبیعت تبدیل کرده از شگفتی‌های اجتماعی خاصی هم برخوردار است. در ورودی روستا یگان حفاظت از محیط زیست به استقبالمان می‌آیند.
همدلی و همبستگی اهالی روستای دیزباد در همان برخورد نخست که با لبخندی بر لب به استقبال غریبه‌ها می‌روند نمایان است.
آدرس مسجد روستا را که قرار است جلسه گزارش عملکرد ۲ پروژه منحصر به فرد که شورای روستای دیزباد و خانه هلال این روستا با حمایت دفتر تسهیلات کوچک محیط زیست عمران ملل متحد در حال انجام آنهاست ، با حضور تعدادی از نمایندگان مجلس برگزار شود ، می‌پرسیم.
بافت معماری سنتی دیزباد با گذشت سالها هنوز تغییر نکرده و منظره خانه‌ها که به صورت پلکانی در دامنه کوه ساخته شده‌اند بر زیبایی‌های این روستا افزوده است.
به خاطر نوع معماری منحصر به فرد روستای دیزباد پشت‌بام هر خانه‌ای مسیر گذر عابران و رهگذران است.
مسجد زیبای دیزباد در سه طبقه بنا شده و در طبقه سوم آن‌ موزه کوچکی از اشیای قدیمی شامل ظروف مسی و نقره‌ای و چینی وجود دارد که در آن دو شمشیر هلالی با دسته‌های استخوانی و زره و کلاه خود خودنمایی می‌کند که در گذشته برای تعزیه خوانی مورد استفاده قرار می گرفته و همه آنچه هست نشان از حُسن سلیقه اهالی دیزباد دارد.

از اهالی روستایی که بیش از نیم قرن پیش از این صددرصد اهالی آن باسواد شدند و نخبگان فراوانی را تحویل جامعه دادند جز این هم انتظاری نیست، افرادی هچون خاکی خراسانی از شاعران فارسی زبان در سده ۱۱ هجری قمری و محمد فدایی خراسانی از شاعران و نویسندگان فارسی زبان در سده ۱۲ هجری قمری.
در ورودی این روستا تابلوی جالبی به چشم می‌خورد که روی آن نوشته شده: «مبادا شکار، مبادا تبر بر درخت و بهار، محیط و زمین را نکو پاک‌دار» همه اینها خبر از آن می‌داد که با روستایی متفاوت روبرو هستیم.
نکته‌ی دیگری که در چشم انداز روستا توجه شما را به خود جلب خواهد کرد، نمادی عجیب به شکل DNA است که بر روی یک بلندی نصب شده است. در قسمت بالایی این DNA نماد لانه‌ی کبوتر و برشی از قلم به چشم می‌خورد و به این معناست که فرهنگ حفاظت از محیط زیست و دانش محوری ، چیزی‌ست که در ژن مردم دیزباد بالا وجود داشته و از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شود.
نخستین مدرسه غیرانتفاعی ایران
در آغاز جلسه حسین خافی روابط عمومی شورای اسلامی و خانه هلال دیزباد با ارائه معرفی کوتاه از روستای دیزباد گفت: روستای دیزباد بالا براساس سرشماری سال ۱۳۹۵ دارای ۹۱۲ نفر جمعیت با بافت معماری پلکانی و با ۲هزار متر ارتفاع از سطح دریا مرتفع‌ترین منطقه مسکونی نیشابور بزرگ است.
وی افزود: در سال ۱۳۱۸ اولین دبستان غیرانتفاعی ایران بنا به درخواست ساکنان دیرباد در این روستا راه‌اندازی شد و در سال ۱۳۵۵ بالغ بر ۷۰۰ دانش‌آموز را تحت پوشش قرار می‌دهد و در سال ۱۳۵۰ بیسوادی در این روستا ریشه‌کن می‌شود که در روزنامه کیهان ۲۵ مرداد ۱۳۵۱ این خبر منتشر شد و دیزباد بالا ، اولین روستای بدون بیسواد ایران ، نام گرفت
محصول گیلاس، آلو و سیب پیش از تحریم‌ها به کشورهای اوکراین، مالدیو، آستانه میانه، کشورهای حوزه خلیج فارس صادر می‌گردید، خافی با اشاره به این موضوع گفت: ما در حوزه تولیدات روستایی تلاش می‌کنیم تا بهترین و مرغوب‌ترین تولیدات را داشته باشیم و بر این باور هستیم که برای اجرای موفق هر طرحی نیازمند مشارکت و مردمانی بانشاط و شاد هستیم و از جمله طرح‌های روستای دیزباد در راستای ارتقای روحیه نشاط همگانی طرح بهترین لبخند است که بر این اساس هر سال یک مرد و یک بانو به عنوان شادترین روستایی انتخاب و معرفی می‌شوند.

حسین خافی بیان کرد: یکی از مواردی که از ابتدا مورد توجه اهالی روستا بوده مسئله تفکیک زباله است. در این روستا نه تنها کسی حق ریختن زباله بر روی زمین را ندارد، بلکه مردم روستا خودشان را موظف می‌دانند که روستا را تمیز کنند و خیلی پیش‌تر از آنکه کسی به فکر تفکیک زباله بیفتد، ما این کار را انجام می‌دادیم.
حسین خافی بیان کرد: تاسیس اولین روابط عمومی شورای روستایی کشور در دیزباد در سال ۱۳۹۲ سبب گردید تا مطالبات مردمی از مسئولین محلی ، شهرستان و … با جدیت بیشتری پیگیری شود و از سوی دیگر اجرا مراسم و برنامه های متنوع و شاد ، به جذب قشر جوان و ایجاد فضای نشاط و پویایی کمک شایانی نموده است چرا که زجامعه محلی زمانی در اجرای برنامه های مشارکتی و استفاده از ظرفیت های بالقوه مردمی در حوزه های مختلف فرهنگی ، اجتماعی ، زیست محیطی ،عمرانی و …. موفق خواهد بود که « شادی و امید « میهمان دل و جان مردم باشد.
توسعه دیزباد بر محورهای گردشگری و محیط زیست

در ادامه محمود کردی رییس ادوار گذشته شورای دیزباد و رییس خانه هلال دیزباد گفت: دامنه‌های جنوبی رشته کوه بینالود از پوشش گیاهی غنی برخوردار است و طی سال‌های گذشته به دلیل حجم بی‌رویه برداشت‌ها غیراصولی دچار آسیب شده است به همین خاطر در سال ۱۳۹۲ نخستین یگان حفاظت محیط زیست دمردمی کشور در دیزباد با همکاری و خودیاری اهالی همین‌ روستا تشکیل شد
وی با اشاره به اینکه برنامه‌ توسعه‌ای دیزباد در محورهای محیط‌زیست و گردشگری تدوین شده اظهار کرد: در راستای اجرای طرح حفاظت و تکثیر گونه های با ارزش گیاهی ،یک سایت هفت هکتاری جهت کشت و حفاظت در اختیار گرفته شده و طی ۲ سال گذشته هشت‌هزار اصله درخت و نهال از گونه‌های باارزش در این محدوده کاشته شده و یک‌استخر ذخیره آب با ظرفیت ۴۰۰ هزار لیتر برای مدیریت نزولات جوی و آب های سطحی احداث شده است تا نخستین بوستان گیاه‌شناسی ایران ایجاد شده و یک بانک ژنتیکی گیاهان بومی فراهم شود ، بطوریکه در آینده نزدیک ، برای برای توسعه گونه ها در سایر نقاط و همچنین میزبانی از تورهای تحقیقاتی و پژو هشی ، مورد بهره برداری قرار خواهد گرفت
وی گفت: درچارچوب طرح آگاهی افزایی مشارکتی درباره ویروس کرونا کارگاه‌های آموزشی تشکیل شد و در این طرح ۳۰روستا تحت پوشش قرار گرفته است و خوشبختانه توفیق در اجرای این پروژه نیز سبب شد تا نماینده صلیب سرخ و هلال احمر در ایران با همراهی دبیر کل جمعیت هلال احمر کشور ، تابستان گذشته ، به دیزباد عزیمت نموده و از نزدیک در جریان روند اجرای طرح قرار گیرند .
راه پر ثمر گذشته را ادامه می دهیم

در ادامه علیرضا میرشاهی که به تازگی به عنوان رییس شورای اسلامی دیزباد ، مشغول به خدمت به هم ده دیاران خویش شده است ، ضمن خیر مقدم به مسولین و میهمانان ، با تقدیر از فعالیت های بی بدیل انجام شده در ادوار گذشته شورای دیزباد بالا ، از عزم جدی ششمین دوره شورای اسلامی دیزباد برای تداوم فعالیتهای عمرانی ، اجتماعی ، فرهنگی ، زیست محیطی و …سخن گفت و اظهار امیدواری کرد که با همت مسولین و همکاری اهالی ، روستای دیزباد همچنان عنوان روستای اولین ها را حفظ کند
دیزباد بالا نمونه بارز توسعه پایدار روستایی

رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی در این جلسه گفت: دیزباد بالا نمونه بارز توسعه پایدار روستایی در حوزه ملی و بین‌المللی است که با جلب حداکثری مشارکت اهالی به اقتصادی پویا دست یافته است.
سمیه رفیعی اظهار کرد: همه مواردی را که در حوزه محیط زیست تلاش می‌کنیم بگوئیم و بیاموزیم در روستای دیزباد در عرصه عمل مشاهده می‌کنیم که جای تقدیر دارد.
وی بیان کرد: در مباحث مربوط به محیط زیست مردم جلوتر از مسئولان هستند و امروز مسئله آب چالش اصلی و جدی کشور است که برای مقابله با این بحران هنوز یک برنامه جامع و منسجم نداریم.
وی اظهار کرد: امروز در دنیا به سمت حفاظت مشارکتی پیش می‌رویم و مردم خودشان در این امر مداخله می‌کنند و بهره و سود آن را مستقیم‌مشاهده می‌کنند اما در این زمینه هنوز کار چندانی انجام نشده است.
وی افزود: در مناطقی که توسعه رخ داده است سود بهره‌برداری از منابع طبیعی به سرمایه‌داران می‌رسد و ساکنان همان مناطق بیشتر با مخاطرات آن دست به گریبان هستند و این از مصادیق مهم‌ توسعه پایدار است‌ که‌ سود صنایع صرف جوامع محلی شود.
سمیه رفیعی با اشاره به اینکه در حوزه محیط زیست کنوانسیون‌ها، معاهدات و قراردادها و قوانین زیادی داریم اظهار کرد: اما در این حوزه بیش از همه تعهدات اخلاقی و باورهای مردمی مهم است که در روستای دیزباد وحدت و همدلی در این زمینه وجود داشت.
وی گفت: طرح حفاظت از گونه‌های با ارزش گیاهی در روستای دیزباد طرحی مترقی است که مهم‌تر از آن مشارکتی بود که در بین اهالی این روستا برای اجرای آن شکل گرفته بود تا این فرهنگ به نسل‌های آینده منتقل شود و دیزباد یک‌نمونه موفق در این‌حوزه بود.
وی افزود: در سایه این‌ مشارکت ۲طرح حفاظت از گونه های باارزش گیاهی و آگاهی‌افزایی مشارکتی درباره ویروس کرونا در روستای دیزباد که در آن به ۳۰ روستای دیگر نیز ارائه خدمت صورت گرفته با موفقیت اجرایی شده است‌.
نائب رئیس کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط زیست مجلس شورای اسلامی گفت: روستای دیزباد مصداق بارز و عملی توسعه پایدار روستایی در ایران و جهان است.
پرویز اوسطی افزود: در روستای دیزباد با برخورداری از شرایط و ظرفیت‌های مناسب در حوزه آبخیزداری و درخت‌کاری باید نهضتی ایجاد شود تا در سطح ملی به صورت پایلوت درآید و لهجه و دانش بومی روستای دیزباد قابلیت ثبت به عنوان میراث ناملموس را دارد.
وی اظهار کرد: از ۵۰۰سال قبل گفتمان توسعه برای بازسازی جامعه براساس باورهای جدید مورد بر سه محور علم‌ باوری، انسان باوری، آینده باوری قرار گرفته است.
وی در بخش دیگری از سخنانش گفت: محیط زیست یک میراث بین نسلی و جهانی است و در سرزمین ما که با ۲پدیده تغییر اقلیم و گرمایش زمین مواجه هستیم این موضوع برای حفظ گونه های گیاهی و ذخایر ژنتیکی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
وی با اشاره به اینکه به دلیل تنوع اقلیمی در ایران حدود ۹۰درصد گیاهان دنیا در کشور ما به عمل می‌آید اظهار کرد: حفظ این ذخایر ژنتیکی یک اولویت است و اهمیت این‌موضوع در روستای دیزباد به خوبی درک شده است.
وی افزود: روستای دیزباد نمونه‌ای موفق از الگوی واقعی توسعه پایدار در حوزه محیط زیست با مشارکت مردمی می‌باشد که لازم است در همه روستاهای کشور مورد توجه گیرد و طرح حفاظت و تکثیر گونه های با ارزش گیاهی که در این روستا به مورد اجرا در آمده میتواند به دیگر نقاط کشور نیز تعمیم یابد.

فرماندار زبرخان گفت: با توجه به‌ بحران خشکسالی طرح کشت‌های گلخانه‌ای امروز به طور جدی در دستور کار قرار دارد و پنج هکتار زمین در زبرخان به این منظور اختصاص یافته است.
سید یحیی سلیمانی با اشاره به اینکه ۸۵۰گونه گیاه دارویی در زبرخان وجود دارد گفت: از این تعداد فقط ۲گونه آن شامل استخدوس و ریواس برداشت می‌گرددو برای سایر این‌گونه‌ها برنامه‌ای نداریم.
وی با بیان اینکه زبرخان دارای یک هزار هکتار جنگل‌ و پنج حوزه آبخیزداری است افزود: اداره حفاظت محیط زیست این شهرستان با این تعداد نیرو و تجهیزات در حوزه حفاظت نمی‌تواند کار موثری انجام دهد
فرماندار زبرخان با بیان اینکه مشارکت و همیاری اهالی دیزباد موجب شده تا شاهد اتفاقات خوبی در این روستا باشیم گفت: در چارچوب اجرای طرح حفاظت و تکثیر گونه‌های باارزش گیاهی و دارویی در سال ۱۳۹۲ نخستین یگان حفاظت محیط زیست دیزباد با همکاری و خودیاری اهالی همین‌ روستا تشکیل شد و پس از بروز بحران کرونا هم در راستای آگاهی افزایی مشارکتی درباره ویروس کرونا به همت خانه هلال دیزباد کارگاه‌ها و‌کلیپ‌های آموزشی تهیه و منتشر شد و در این‌چارچوب ۳۰روستا تحت پوشش قرار گرفت.
وی افزود: از جمله طرح‌های جالب روستای دیزباد در راستای ارتقای روحیه نشاط همگانی طرح بهترین لبخند است که بر این اساس هر سال یک مرد و بانو به عنوان شادترین روستایی انتخاب می‌گردد.
در پایان این جلسه از یک دستگاه موتورولانس و ۲ دستگاه اطفا حریق به ارزش بیش از یک میلیارد و دویست میلیون ریال رونمایی شد.
با وجود سردی هوا سفرمان را در روستای دیزباد علیا ادامه‌ می‌دهیم.
پیش از این محمد درویش، کنشگر محیط زیستی، در مصاحبه‌اش با ایرنا، نکات جالبی را در مورد روستای دیزباد بالا بیان کرده بود، نکاتی که شاید برای ما عجیب و یا حتی رویایی و غیرواقعی به نظر برسند، اما حقیقت دارند و مردمان روستا به آن‌ها پایبند هستند.
به گفته وی یک آرمانی در این روستا هست که اولین بندش این است که کسی حق ندارد در این روستا درخت بلند قد را قطع کند. می‌گویند پرنده‌ها بر درختان بلند قد بیشتر لانه می‌کنند چون امنیت دارند و هر چه حال پرنده‌ها بهتر باشد، آن پرنده‌ها کرم خرات گردو و گیلاس را می‌خورند و دیگر نیازی نیست حجم زیادی سم شیمیایی برای آفت بزنیم.
دوم در این روستا اگر کسی در مزرعه استخری دارد، موظف است حتماً چند تکه چوب در استخر بیندازد که اگر پرنده‌ای خواست آب بخورد غرق نشود.
سوم شورای روستا تصویب کرده است که اگر کسی می‌خواهد خانه‌ای بسازد یا بخواهد خانه را مرمت کند، حتماً بخشی از خانه باید آشیان پرنده باشد. باورشان به این است که هر چه پرنده‌ها حالشان در این روستا بهتر باشد، هم در قلمرویی که پرواز می‌کنند کود بهتری در زمین می‌پاشند و این کود می‌تواند حاصلخیزی خاک را افزایش دهد که دیگر نیازی به کود شیمیایی نیست و هم اینکه پرنده‌ها با آفات مبارزه می‌کنند و نکته دیگر اینکه پرنده‌ها با آوازی که می‌خوانند حال مردم را بهتر می‌کنند.
و پنجم اینکه در این روستا کسی شکار نمی‌کند که گرازها را بکشد تا به محصولات کشاورزی‌شان آسیب نرسد، بلکه موانع فیزیکی ایجاد کرده‌اند که گرازها نزدیک مزارع و درخت‌هایشان نشوند. یاد گرفته‌اند چگونه از موهبت‌های طبیعی استفاده کنند بدون اینکه خسارتی به مایملک و منابع محیط‌ زیستی‌شان وارد شود.
در پایان سفرمان به دیزباد همراه با آقای خافی از بومگردی زیبایی که در ابتدای روستا ساخته شده دیدن می‌کنیم.
به گفته خانم عراقی مدیر این بومگردی ، امکان اتراق شبانه برای ۲۵ نفر در این بومگردی فراهم شده و مسافران و گردشگران می‌توانند جهت هماهنگی با شماره ۰۹۱۵۹۱۴۰۶۳۵ تماس بگیرند.